Taizé-Brussel na tweede dag

Gisteren kwam ik met de trein naar Brussel, benieuwd waar men mij zou te slapen leggen. Ik was namelijk ingegaan op de vraag van de organisatie, zeg maar de gemeenschap van Taizé, om zich ook binnen het eigen land gewoon in te schrijven en in een gastgezin te gaan slapen. Ik ben hier teBrussel terechtgekomen bij Franstalige Belgen, sympathieke mensen, wiens twee kinderen het huis uit zijn. Ik heb een kamer met twee bedden en een privé badkamer. Ik mag dus zelfs op hun computer werken. Lang ben ik hier gisteren niet geweest. Bovendien zijn we met zeven medebroeders samen gekomen, op een anderhalve kilometer van hier, om van gedachten te wisselen over de toekomst van onze Vlaamse salesiaanse provincie, gezien het gering aantal medebroeders van 55 jaar en jonger.

Vandaag was het dan mijn eerste dag op de Heyzel met 40 000 jongeren. Ik voelde me direct weer als een vis in het water. Zowat 10 000 komen uit Polen. En er zouden zowat 10 000 Belgen zijn. De anderen komen van overal. Deze middag heb ik meegeholpen bij het uitdelen van het eten: flesjes water geven, dat was mijn taak.

Het middaggebed was goed verzorgd en de stilte was er, nagenoeg zoals in Taizé zelf. Daarna ben ik naar de stille ruimte gegaan om er biecht te horen. Drie uur en een half. Echt priesterwerk: mensen bevrijden, weer op weg helpen, een stap stap verder helpen zetten... Maar vooral ze bij God brengen en Christus' barmhartigheid toezeggen. Elk contact is anders, weer nieuw en verrassend. Ik heb veel tranen gezien. Een paar konden pas het eerste woord zeggen na één tot twee minuten zwijgen en zuchten, zo vol spanning zitten ze. Er is een grote nood aan iemand die luistert.

Na het avondeten ontmoette ik Monseigneur Van Gheluwe (Brugge). Alle Belgische bisschoppen zijn vandaag gekomen, samen met de Belgische verantwoordelijken voor de verschillende protestantse, anglikaanse en orthodokse kerken. Kardinaal Danneels heeft mooi gesproken. En ook frère Aloïs sprak prachtige, zeer bijbelse woorden. Taizé is bezig met het project Hoop: een miljoen bijbels voor China.

Verder ontmoette ik een mooi aantal bekende Taizémensen. Heel aangenaam. Ook blogvolgers!

Vijf dagen Taizé te Brussel

Na een prinselijk onthaal bij verschillende mensen mag ik morgen naar Brussel voor de Internationale Pelgrimage van Vertrouwen, georganiseerd door mijn geliefd Taizé. Na 43 weken in 21 jaar met meer dan tweeduizend jongeren en enkele volwassenen in het klein Bourgondisch dorpje, komen er morgen tienduizenden naar Brussel en omstreken. Ik ben dolgelukkig dàt ze naar Brussel komen: dat is iets waar wij, Taizébezoekers, al jaren naar verlangen en uitkijken. Morgen is het zover. Ongetwijfeld zal ik veel bekenden terugzien. Dat dit juist in mijn sabbatjaar valt is voor mij werkelijk een grote genade. Want het zal verrijkend zijn, alhoewel ook vermoeiend. Maar daarna kan ik nog drie weken rustiger aan doen, eer ik naar Jeruzalem vertrek.

Als het enigszins mogelijk is zal ik ook vanuit Brussel iets op mijn blog plaatsen. Maar misschien kan het niet. We zullen zien.

Ondertussen ben ik volop bezig met de praktische voorbereiding van Jeruzalem. Zo wil ik deze week naar de Israëlische ambassade in Brussel gaan om antwoorden te vinden op enkele heel praktische vragen.

Vertrouwde mensen

Het is een drukke tijd. Door verbouwingen in ons klooster moet ik mijn kamer voor 5 januari verlaten. Dus bereid ik ineens drie periodes voor: de Taizé-ontmoeting te Brussel, het verblijf bij mijn familie en te Oud-Heverlee en zelfs al mijn vertrek naar Jeruzalem. Die praktische zaken slorpen mijn aandacht in sterke mate op.

Maar het terugzien van vertrouwde mensen gaat diep en is aangenaam. Hoe verrijkend een andere cultuur en levenswijze ook zijn, het vertrouwde 'thuis' heeft iets dat door niets anders kan overgenomen worden. Mijn medebroeders over veel praktische zaken horen praten: ik kan het nu begrijpen en me bij ongeveer alles iets concreets voorstellen. In Rome was dat zeker niet altijd het geval. Vooral vrienden en familie terugzien doet veel deugd. Zo waren er op Kerstmis enkele vrienden in de mis: de ontmoeting raakte me warm en diep. Alleen al hen in de kapel zien zitten ontroerde me. Wat is vriendschap veel waard!

Mentale landing

Gisterenavond was ik moe. En vandaag raakt de overgang van klimaat me sterk. Gisteren nog rond de 18 graden in de zon en uit de schaduw, morgen net boven het vriespunt. Het is een groot verschil.

Toch komen de kleine vertrouwdheden snel terug. Het geeft een thuisgevoel. Op de radio en op tv Nederlands horen, aan tafel elk woord begrijpen en zoveel dingen meer. Het doet me goed.

De komende maand zal ik niet elke dag een bericht op mijn blog plaatsen. Tot 25 januari ziet er mijn programma er in grote lijnen als volgt uit:
25-28 december: in mijn gemeenschap van Gent
29 december - 2 januari: te Brussel voor de Taizé-ontmoeting
2 - 11 januari: bij mijn familie te Nevele
12 - 16 januari: in onze gemeenschap te Oud-Heverlee bij Leuven, om daar wat te helpen
17 - 18 januari: bij mijn familie te Nevele
19 - 24 januari: te Oud-Heverlee
25 januari: me klaar maken voor het vertrek naar Jeruzalem.

Op 26 januari vertrek ik dan naar Jeruzalem en kom op 15 mei terug.

Thuis

Alles verliep vlot, zelfs Desastro was op de seconde stipt. Het zag ernaar uit dat het vliegtuig stipt kon vertrekken: de deur was al dicht. Toen riep de kapiteit om dat de trap niet verwijderd kon worden. Na een kwartier een tweede mededeling: er is nog niemand komen opdagen om het trapprobleem op te lossen. Na een half uur: "We kunnen vertrekken. Hallelujah!" Hij vergiste zich tussen Kerstmis en Pasen...

In Zaventem kon de deur niet geopend worden. De kapitein opnieuw: "Er is iets met trappen tijdens deze vlucht. Er is niemand om de trap voor te rijden!"

Uiteindelijk raakten we snel aan onze bagage en zat ik 30 seconden op de trein naar Gent, toen hij vertrok. In Gent-Pieters reed er echter geen tram naar Don Bosco. Toch ben ik alles samen vlot en wel aangekomen in ons klooster, bij mijn medebroeders. Terug thuis na vier volle maanden. Zalig Kerstfeest!

Klaar voor vertrek

Ook Rome is verliefd op mij: gisterenavond kleurde de hemel bij de ondergaande zon volkomen rood! En de geliefde heeft prachtig blauwe ogen: vandaag is er opnieuw die volle zon bij helderblauwe hemel.

Gisterenavond waren we nog met 12 van de 67 in het gebed en aan tafel. Het was een uitermate hartelijk afscheid. Een weergave van de hartelijkheid die ik hier vanaf de eerste minuut gevonden heb. De directeur was in zijn kort woordje aan tafel heel vriendelijk en zei mooie dingen over mij, om zo rood als de hemel van gisterenavond bij te worden. Ik schonk een attentie voor allen, als ze terug zijn van hun kerstapostolaat. Deze morgen had ik na het ontbijt nog een intens en lang gesprek met een Haïtiaan, die ons Vlaams onderwijssysteem wilde leren kennen. In juni wil hij Vlaanderen bezoeken, want hij doet studies omtrent het onderwijs en wil in Haïti een serieuze bijdrage leveren in de ontwikkeling van hun onderwijssysteem.

Mijn valiezen staan klaar. Enkel nog mijn computer met toebehoren in de handbagage stoppen. Ik zit nu echt onder het maximumgewicht. Ik ben klaar voor het vertrek. Om 12 uur ga ik eten en om 12.30 uur vertrek ik hier. Hopelijk verloopt de vlucht zoals de boeking vermeldt. Als ik thuis ben in Gent, zal ik voor het slapen gaan nog een bericht plaatsen. Dat zal, als alles normaal verloopt, tussen 21 en 22 uur zijn.

Ik dank iedereen die deze blog volgde, interesse toonde, mij deze ervaring gunde, reageerde, meeleefde... Zeker ook de 14 personen die naar Rome kwamen met een dubbel doel: mij bezoeken en Rome leren kennen. En de 4 medebroeders die voor een andere reden naar Rome kwamen en die ik kort mocht ontmoeten. Het waren telkens belangrijke ontmoetingen, waar ik heel dankbaar om ben.

Een zalig Kerstfeest voor jullie allen. Moge God nog meer mens worden in jou en door jou in vele anderen. Want er is veel nood aan menselijkheid, heel veel nood!

Kale reis en hopeloos verliefd...

... op Rome! De drie vorige dagen heb ik enkele toppunten uit het geleende boek 'Fiamminghi in Rome' van Hedwig Zeedijk, Hugo Vanermen en Carine Cuypers (Davidsfonds) bezocht. Vandaar dat er zoveel Vlamingen in mijn verhaal voorkwamen. Deze voormiddag wilde ik eindigen met drie plaatsen: de beide Belgische ambassabes, waar Vlaamse kunstwerken hangen en waarvan het boek zegt dat ze elke weekdag in de voormiddag te bezoeken zijn. Een zeer vriendelijke Antwerpse stond me in de Belgische ambassade voor de Heilige Stoel te woord en zei op een galante manier: "Niet te bezoeken". Ook niet de ambassade voor Italië.

Dan maar op zoek naar mijn laatste doel: de Galleria dell'Accademia di San Luca, waar tussen de vijfhonderd portretten en andere kunstwerken ook minstens elf Vlaamse toppers hangen. Maar een onvriendelijke Italiaan deelde me met de telefoon in de hand mee: "In restaurazione". Dat noemen ze een kale reis! Wel was er een kleine moderne tentoonstelling in een zaal naast de eigenlijke galerie, maar dat was op een paar werken niet veel soeps.

Toch ben ik hopeloos verliefd op Rome, de heilige stad vol kunst en schoonheid, vol leven en geschiedenis, de stad van de 900 kerken, waar ik er nu een klein procent van gezien heb. Een stad waar ik hoop terug te keren om nog meer nieuwe dingen te ontdekken. Want ik ben mij ervan bewust dat er hier nog zéér veel mooie en boeiende dingen te bezoeken en te leren zijn.

In het heel drukke station vol files kocht ik mijn ticket voor morgen, enkele reis richting Fiumicino. Deze namiddag heb ik mijn laatste siësta genomen, een gewoonte geworden. Nu kan ik rustig mijn pakken maken, want morgen deze tijd moet ik op de luchthaven zijn!

Caravaggio en ikonen en...

Gisteren vergat ik de terroristjes te vermelden: kinderen die de toren van andere kinderen bombardeerder, tot er nog enkel 'point zero' over bleef... En vandaag was het nóg warmer dan gisteren!

De rondleiding in het paleis van Lateranen was indrukwekkend. Daar leefden de pausen vanaf keizer Constantijn tot ze naar Avignon verbannen werden, zowat acht eeuwen. De aankleding is echter van latere datum. We zagen er prachtige Franse wandtapijten, marmeren vloeren (elke zaal anders), schilderijen, kleren, meubels... Ook het boek van 1929 met de handtekeningen van onder andere Mussolini en de toenmalige paus met het akkoord omtrent Vaticaanstad. De gids was heel goed. Meteen deed ik ook de heilige trap met een gebed voor elk van de 28 treden, vooral vooral al degenen die mij in deze 'Roomse periode' hun lijden hebben gemeld.

De Academia Belgica was een grote flop: slecht onthaal en de mooiste kunstwerken, enkele prachtige wandtapijten van Vlaamse makelij waren nauwelijks zichtbaar door... houten wanden die tot op een meter van de tapijten staan... "Arm België" moeten bezoekers denken als ze daar binnen komen. Jammer!

Het paleis van Pamphilj was dan weer een hoogvlieger. Grote kunstenaars als Caravaggio, Breughel en andere Vlaamse kunstenaars zijn werkelijk oogverblindend mooi. Het paleis herbergt zowat 400 werken in een barok decor, met een gratis audiogids. De Vlamingen worden er hoog geprezen! Om fier op te zijn.

In de indrukwekkende Jezuëtenkerk Sint-Ignatius ging ik aan het graf van onze Vlaamse heilige Johannes Berghmans bidden voor onze Vlaamse salesiaanse provincie, van wie hij de patroon is.

Nog meer Caravaggio in de kerk van de Fransen. Mattheüs is er het hoofdthema. Hemels mooi. Ook op de Piazza del Popolo ging ik nog enkele schitterende werken bewonderen.

Per toeval botste ik op een tentoonstelling van een dertigtal Griekse ikonen, met zeer veel goud, maar hemels schoon! Het thema van de tentoonstelling 'Zoals in de hemel' is inderdaad terecht. 'Zo ook op aarde': in deze uitermate christelijke kunst raken hemel en aarde elkaar!

Ik eindigde in het mausoleum dat keizer Constantijn liet bouwen voor zijn twee dochters Constanza en Helena. Ook hier passeerden Vlamingen. 'De Bentvueghels' 500 van onze kunstenaars, rondden tussen 1620 en 1720 hier hun wilde inwijdingsfeesten af, met Bacchus als god. In twee muren kerfden ze hun namen en bijnamen, nog steeds heel duidelijk leesbaar, zoals een zekere 'Van Brussel'. Het was zo erg dat paus Clemens XI deze 'feesten', zeg maar orgieën, verbood. Dus ook ontgroening en graffiti zijn van alle tijden.

En nu nog twee keer slapen...

Lente in putje winter

Gisterenavond bestormden de medebroeders mij met de Belgische regeringscrisis. Vandaag 21 december en 15 graden rond de middag! Het is een gevarieerde dag geworden. Ik wilde naar de mis gaan in San Giuliano Dei Fiamminghi, zeg maar de kerk voor de Vlamingen in Rome. Maar in het Nederlands aan de deur: "Geen missen tot en met 5 januari". Dus naar de Gesù van de Jezuïeten. Vandaar naar de Piazza Verona met een grote, sfeervolle kerstmarkt. Achter dit prachtig plein bevindt zich de kerk van de Duitsers, met enkele kleinere Vlaamse kunstwerken. De enige Nederlandse Paus Hadrianus, die nog in Leuven gewoond heeft, ligt daar begraven.

Toen ben ik het graf gaan bezoeken van Pius IX, zeg maar de paus van Don Bosco. Onze congregatie heeft zeer veel aan die paus te danken. Men heeft deze paus 's nachts van het Vaticaan naar de kerk van Sint-Laurentius moeten brengen, omdat bendes erop uit waren zijn lijk tijdens de begrafenis te roven en in de Tiber te gooien. Wat een tijden! Garilbaldi was de grote generaal, die Rome en de Pauselijke Staten in 1870 veroverde. Ik zag vandaag het graf van deze generaal op het grote kerkhof van Rome, zeg met het Père Lachaise van Rome. Een geweldig groot kerkhof, met monumentale graven, vele kunstwerken... Ik liep er meer dan een uur rond op zoek naar het monument van de Zoeaven, die gesneuveld zijn in die oorlog van 1870, waaronder vele Vlamingen, die als vrijwilligers naar Rome gekomen waren. Maar ik vond het monument niet en wel twintig mensen konden het mij niet aanwijzen. Ook onze kardinaal Schotte heeft daar begraven gelegen, maar ligt nu in de Kerk van de Vlamingen.

Ook p het Piazza del Popolo was er een grote kerstmarkt. Ik genoot in het warme zonnetje van kinderen die met eenvoudige latjes torens konden bouwen. Ik zag het huis waar de grote dichter Goethe een tijdje woonde. Twee graffitikunstenaars waren op de straat aan het werk: prachtig! En toen bezocht ik een tentoonstelling van 100 kerststallen, vooral uit Italië, maar ook veel uit alle delen van de wereld. Uniek en schitterend! Kosmonauten, elektrische toestelletjes, werkelijk alles kan gebruikt worden om kerststallen te maken. Er was er zelfs één met enkel dassen voor de kledij van de figuren.

Vakantiedag 1

Vandaag hoorde ik door een oudere man zeggen dat het in honderd jaar niet zo nat geweest is hier. Het Gouden Huis van keizer Nero is dan ook niet te bezoeken wegens het slechte weer. Maar vandaag was het opnieuw een mooie, zonnige lentedag van meer dan 15 graden! De gemeenschap is minstens gehalveerd: vele priesters uit heel Italië vragen hulp voor de kerstdagen.

Deze morgen was ik 2,5 uur in het Vaticaan, meer bepaald in de drukkerij. De salesianen beheren die drukkerij en er is dus een gemeenschap van een zestal medebroeders, die in Vaticaanstad zelf woont. Een vriendelijke man heeft me alles tot in de puntjes uitgelegd. Ook de Osservatore Romano, de krant van het Vaticaan, wordt daar gedrukt, in vijf talen. En alle boekjes voor de vieringen en voor de Vaticaanse Musea. En zo verder. Ik mocht er spreken met iemand die daar al 38 werkt, een andere 41. Wat een evolutie hebben ze niet meegemaakt: van het letterzetten naar de moderste digitale machines. De machine die van de digitale teksten en foto's volautomatisch platen maakt voor de vierkleurenpers is grotendeels in België gemaakt. Ik liep nog even binnen in het groorwarenhuis van Vaticaanstad.

Daarna probeerde ik een afspraak te maken om de kapel van Jezus Redemptoris met de mozaïeken van Rupnik te bezoeken, en ook daarvoor ben ik opnieuw in het Vaticaan geweest tot in de prefectuur, maar de afspraak was onmogelijk. Dan maar op weg naar musea.

Het Palazzo Corsini is dichtbij het Vaticaan. Er hangen en staan prachtige werken, onder andere van Caravaggio en onze kunstenaars zoals Van Dyck, Rubens...

De Musei Capitolini op het Campidoglio huisvesten een nog grotere kunstschat. Opnieuw verschillende werken van Rubens, Van Dyck en andere grootheden, die dikwijls even mooi zijn als de echte grote namen. Hier was ook een lange gang vol prachtige Vlaamse en Brusselse tapijten. Plus een aantal uitermate mooie bronzen beeldjes, naast vele standbeelden uit de Romeinse tijd. Er was ook Etruskische kunst.

Ik eindigde met het Palazzo Barberini, dat als gebouw alleen al de moeite waard is, met een schitterende ovale draaitrap en vele fresco's. Jammer dat 'Erasmus van Rotterdam' van Quentin Massijs momenteel in Rotterdam is. Opnieuw Caravaggio, Rafaël, Van der Weyden. Weer heel wat Vlaamse kunstenaars: Paul Bril en Jan Miel komen vaak terug in de Romeinse musea.

Gisteren en vandaag zag ik een film over Don Bosco, de laatste nieuwe van 2006. Jammer genoeg nog niet met Nederlandse ondertitels. Maar een zeer goede film, waarin vooral de armoede sterk naar voren komt. De kijker wordt emotioneel sterk aangesproken.

Laatste dag universiteit

Let op: gisteren plaatste ik twee berichten.

Gisteren vierde onze gemeenschap Kerstmis. Om 19 uur de eucharistie van de dag en dan een feestmaaltijd met kerstliederen, door medebroeders gezongen. Een Afrikaan zong solo een bijzonder mooi lied. 'Babbo' kwam binnen en deelde een 70-tal pakjes uit, voor ieder iets. Reeds op de laatste bezinningsdag hadden we een naam moeten trekken en voor een gepast geschenk voor die medebroeder moeten zorgen. Ik had een Braziliaan en had hem gevraagd wat hij wenste. Ook ik had op voorhand mijn wens aan een Indiër mogen uitdrukken. De Braziliaan was heel gelukkig dat ik op de verpakking de ingewikkelde Braziliaanse vlag getekend had en met mijn tekst vooraan in zijn boek over Franciscus van Sales, naar wie we allen genoemd zijn: SALES-ianen. Ik ontving 'Qui è vissuto Don Bosco', een boek van onze professor salesiaanse spiritualiteit over de plaatsen in Turijn en omstreken waar Don Bosco leefde, met de adressen, wat er is en de betekenis voor onze congregatie. Een fles Schotse whisky van 3,5 liter bezorgde ons een nacht vol zoete dromen.

Deze voormiddag waren de Filippijnen aan de beurt, een achttal. Met heuse danspasjes inbegrepen. En de lessen eindigden een kwartier vroeger dan anders voor de echte kerstwens. Eerst de Indiërs en dan de Afrikanen en dan dezen samen zongen heel enthousiast. We konden meezingen: Gloooooooooooooria, in excelsis Deo. En alweer Italiaans kerstgebak met schuimwijn of frisdrank. Het doet deugd die jonge mensen zo enthousiast te zien zingen en musiceren en dansen. Kerstmis kan komen. Het mooiste is dat al deze verschillende nationaliteiten het beste van zichzelf geven en voor elkaar applaudiseren, de vrede zelf.

Ook de laatste cursus is geëindigd: de geschiedenis van onze congregatie. Zeer goede cursus. We hebben een geschiedenis van bijna 200 jaar (vanaf de geboorte van Don Bosco in 1815) en in zowat 130 landen. Op het toppunt in 1966-67 meer dan 21 000 salesianen en ook nog de zusters, medewerkers, oud-leerlingen, lekenhelpsters, lekenhelpers en zoveel andere Don Boscovrienden. Ik mag behoren tot een zeer groot wereldwijd netwerk.

Algemeen besluit wat mijn studies hier betreft: zeer goed. Ze spreken hier graag over mij als over degene die enkele maanden een 'aggiornamento' heeft gedaan, en dat is het ook. Het heeft me goed gedaan en buitengewoon geïnteresseerd.

Jeruzalem - definitieve aanvaarding

Let op: dit is mijn tweede bericht vandaag.

Eindelijk is mijn inschrijving in Jeruzalem rond. Reeds in mei had ik alles gedaan wat ik volgens de website moest doen én de organisatie had me laten weten dat alles in orde was. Tot eind september een bericht kwam dat het inschrijvingsgeld was opgetrokken van 60 tot 100 US dollar, het doktersattest maximum zes maanden oud mag zijn vóór de aanvang van de cursus en werden ook nog kopies gevraagd van de ziekteverzekering. Het duurde twee maanden na onze betaling eer hun bank er zeker van was dat het extra inschrijvingsgeld toegekomen was. Vandaag dus eindelijk: "Alles OK". Plus vier documenten met praktische zaken. Geen ledenlijst.

Het belangrijkste voor mijn blog is de veiligheid. De organisatie verzekert ons dat Israël zeer veilig is op het moment. Dat de deelnemers zeggen dat het land veiliger is dan vele andere landen. Dat geen enkele deelnemer op welk moment dan ook angst gevoeld heeft. De organisatie weet hoeveel zorgen hieromtrent bestaan bij medebroeders, familie en vrienden. Welnu, ze stellen ons dus gerust.

Einde twee cursussen

De anderhalve voetplagploeg Roemenen bracht de beste zang tot nog toe. Goed evenwicht mannen-vrouwen en echt gecultiveerd zingen. De Spanjaarden waren muziekaal en qua enthousiasme het sterkst. Vandaag dronk ik de beste Glühwein van mijn leven. De kerstsfeer wordt hier dag na dag stilaan opgebouwd.

Deze morgen rondde ik twee cursussen af. Vooreerst de politieke, economische, sociale en religieuze omgeving van Don Bosco. Voor die cursus maakte ik 16 werkjes van 1 tot 2 bladzijden. Voor deze cursus drukte ik me zowel schriftelijk als mondeling het meest in het Italiaans uit. Een zéér goede cursus. We doorliepen de geschiedenis van net voor de Franse Revolutie tot de dood van Don Bosco. Vooral politiek, maar ook economisch en sociaal. De les van vandaag was uitdrukkelijk religieus. De vier bladzijden van deze laatste les verdienen nog vertaald te worden, als ik de tijd nog vind. Besluit: men kan niemand, ook niet Don Bosco, begrijpen zonder zijn context of omgeving. Don Bosco was kind van zijn tijd en reageerde als kind van zijn tijd. Zie verder het besluit hieronder.

De tweede cursus die ik vandaag eindigde was 'de spiritualiteit' van Don Bosco. Jammer dat het beste pas vanaf half februari begint: de synthese van deze schitterende professor. Tot nog toe gaf hij een overzicht van alles wat over Don Bosco en zijn opvoedingssysteem geschreven werd door hemzelf, door zijn tijdgenoten, en door anderen tot op vandaag. Een zee van informatie! De synthese van deze professor zal ik dus moeten missen. Besluit: Don Bosco leefde en handelde op een schitterende manier in zijn tijd, maar onze tijd is grondig anders en wij moeten nù leven en handelen en dus het vertaalwerk doen. Het is mijn overtuiging dat we dat vertaalwerk veel te weinig samen doen. En zo verarmen we elkaar omdat we elkaar te weinig verrijken.

Spiritualiteit religieus leven en priesterschap

Daarnet begonnen de Brazilianen met twee voetbalploegen en eindigden met drie. Ik ben de tel kwijt geraakt: 6, 7 of 8 liederen? Allemaal wat korter, maar mooi. Toch had ik net iets meer ritme verwacht. Maar kerstliederen zingen is natuurlijk wat anders dan karnaval in Rio.

Gisteren was ik dolgelukkig dat de cursus 'Spiritualiteit van het religieus leven en het priesterschap' volledig vertaald is, op de noten na. 106 bladzijden. Natuurlijk moet het Nederlands nog op punt gesteld worden. Maar de inhoud vind ik formidabel. Voor het eerst in mijn leven heb ik een overzicht van wat de officiële kerkelijke documenten vanaf het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) daarover zeggen. Het is een rijke inhoud, sterk spiritueel, maar ook met integratie van de menswetenschappen. Het is een mooi geheel met alle belangrijke aspecten. Ook de moeilijkheden worden genoemd. En vooral: de kern van de zaak, de wezenlijke elementen worden goed uitgediept. In religieuzen en priesters is nog veel zorg om details, bijkomstigheden en te weinig om de kern, de essentiële en dus belangrijkste zaken.

Wat is het prachtig religieus en priester te mogen zijn! Wat een roeping heeft God mij toch gegeven! Moge ik die roeping waardig zijn, samen met mijn broeders en zusters in dezelfde roeping.

Harry Potter 3 - einde

Deze morgen was er opnieuw een 'voetbalploeg' om kerstliederen te zingen, deze keer uit het Midden-Oosten, concreet Libanon, Irak, Egypte en Syrië. Allemaal mannen (!). Wat een contrast met de Spanjaarden: duidelijk trager, meer gedragen, lange noten... Op hun manier wel mooi. Het tweede van drie wat langere liederen trok verrassend genoeg een beetje op onze Vlaamse Leeuw.

Daarnet ben ik de laatste keer naar het seminarie geweest. De vier overblijvenden zullen elk een thema uitwerken: dierensymboliek, waarden, fantasie en het groepsbelang. En ze zullen dit samenbrengen in een werkje, waarin deze elementen als belangrijke punten van elke vertelling worden toegelicht.

Vorige week was er een boeiende gedachtenwisseling over het belang en de kracht van de fantasie. Ook God beschikt over een krachtige fantasie met zijn visioen van vrede, met de schepping, met de schoonheid, de liefde... Jezus gebruikt zijn fantasie in zijn parabels, maar ook om door te zetten, zijn roeping trouw te blijven, te blijven geloven dat het leven dank zij de Vader sterker is dan de dood. Alle profeten waren mensen met een creatieve fantasie, die hun leven tot in hun daden richting gaf. En zo zijn er altijd mensen geweest met een sterkere fantasie, zoals Don Bosco en zovele andere heiligen. Martin Luther King droomde van een vredevol land... en zie wat soort man nu president van Amerika wordt. En zo ook Rowling met haar zeven boeken over Harry Potter, waarin ook waarden zitten, de strijd tussen goed en kwaad. En het goede overwint. Ja, de kracht van het visioen, de fantastie die ons tot een bepaalde levenskeuze brengt, die dus positief creatief is. Er is gewoon veel te weinig fantasie in onze vaak te technisch-zakelijke wereld, die rond geld en dergelijke draait. Geld, dat geen fantasie duldt: naakte cijfers, pure wiskunde...

Toch lijkt me dit seminarie te mager om een echt vak aan een universiteit te zijn. Er had meer kunnen gebeuren. Natuurlijk, ik verlaat het schip voor het in de haven is...

Algemeen Overste

Deze voormiddag kregen we een voetbalploeg groot koor uit Spanje voor de kerstliederen. Geen overwicht van welk deelgroepje dan ook. Uiteraard men hun onafscheidelijke gitaren, tot castagnettes toe. Vijf liederen die heel ritmisch waren, werkelijk zeer aanstekelijk. En een Spaanse kleine 'druppel' erbij...

Deze avond is onze algemeen overste geweest, die de eigenlijke verantwoordelijke is voor de salesianen, aan deze universiteit verbonden. Hij sprak ongeveer drie kwartier, zonder papier, zomaar uit het hart. Maar zeer gestructureerd, goed te volgen en to the point. Wat een visie, wat een diepte! Hij kan zeer positief zijn en enthousiasmeren, de juiste accenten leggen en waar nodig ook negatieve kritiek geven. Zo was hij voor het eerst op de Wereldjongerendagen te Sidney en stelde vast dat de salesiaanse aanwezigheid quasi nul was. Zijn vraag was indringend: "Houden we dan niet van de Kerk en de jonge christenen in de Kerk?"

Maar het is eerst en vooral een man van Christus en Don Bosco. Zoals hij het accent kan leggen op de kern van ons leven: de bijbel bestuderen, ermee bidden en er ons leven door laten richten... En dan Don Bosco als model en inspiratie, maar door ons te vertalen naar onze tijd. Het Europaproject kwam uitvoerig aan bod.

Met mijn sabbatjaar zit ik dus goed: de Bijbel en Don Bosco.

Giovanni Bellini

We baden net de rozenkrans voor de moeder van onze Afrikaanse medebroeder en nog twee overledenen.

Het was de laatste dag dat ik mijn kozijn in Rome mocht rondleiden. Eerst de basiliek Giovanni met heilige trap. En we eindigden in Trastevere, waar we naar de mis gingen. We bezochten er ook de kerk van Sint-Cecilia en onderin de grote villa van de familie van deze heilige. We ontdekten een echt goed restaurant. We zagen ook de afwisseling van de wacht aan het presidentieel paleis. Echt prachtig! Na die afwisseling bracht de militaire muziekkapel een vijftal nummers voor het publiek.

En dan wilden we deze voormiddag een deel van het presidentieel paleis gaan bezoeken, dat normaal gezien open is op de tweede en vierde zondag. Maar nu stonden we voor een gesloten deur: tot 6 januari niet te bezoeken. Maar geluk bij een ongeluk: even verder stond een rij aan te schuiven voor een tentoonstelling, waar we enorm van genoten hebben: Giovanni Bellini.

Hij werkte een zestigtal jaar tot 1516 en schilderde werkelijk prachtige zaken! Zijn thema's draaien rond lijden, dood en verrijzenis van Christus en Maria-met-kindje-Jezus. Zijn kleuren zijn nog steeds helder en levend, de gelaatsuitdrukkingen zijn van hoog niveau en mij trof zeker ook de manier waarop hij het menselijk haar schilderde.

Ik heb mijn kozijn moeten troosten: zijn ploeg Club Brugge verloor met 1-4 tegen Standard, de ploeg van zijn geliefde schoonzoon... Dat was een donkere wolk met tranenregen tijdens een anders mooie dag: tot zeker 16 graden in de zon en uit de wind.

Overlijden - winkels

De moeder van een jonge Afrikaanse medebroeder is plots overleden. Iedereen leeft mee met hem en zijn familie. En deze avond ging het aan mijn tafel een half uur lang over niets anders dan over documenten. De medebroeder-n-rouw kan niet naar de begrafenis van zijn moeder gaan, omdat de Italiaanse staat zijn documenten nog altijd niet in orde heeft gebracht. En vele niet-Europese bewoners van onze universiteit zijn in dat geval. Het kan twee jaar duren eer ze alle documenten hebben, die nota bene voor maximum twee jaar geldig zijn, te tellen vanaf de dag dat ze Italië binnen kwamen. En dan moeten ze dus opnieuw beginnen voor de tweede schijf van twee jaar...

Mijn kozijn en ik bezochten de Mozes van Michelangelo en dus ook de kettingen van Petrus, het Capo Santo in het Vaticaan, Piazza di Spagna en de winkelstraat rechtover de wereldberoemde trappen, een lekker visrestaurantje, Piazza del Popolo en nog een winkelstraat (net zoals de eerste met de grote merken), Piazza Trevi, het Pantheon en Piazza Navona met de Sint-Agneskerk. Op dit laatste plein zijn de steigers nu weg rond de middenste en grootste van de drie fonteinen op dit plein. Dus net gerestaureerd en opgepoetst: schitterend! De gesprekken waren boeiend en schertsend tegelijk. Heerlijk zo'n familie op bezoek hebben!

Op het Sint-Pietersplein is de reuzenkerstboom bijna klaar. Gisteren waren ze er met drie grote kranen tegelijk bezig met er kerstbollen en verlichting in te hangen. Ik hoop hem te kunnen bewonderen als hij af is en als de lichten branden. Ook elders in de stad staan prachtige kerstbomen, kerststallen, kerstmarkten...

Guadalupana en Vaticaan

Vandaag is er groot feest in Mexico: feest van Maria van Guadalupe. Onze drie Mexicaanse medebroeders gingen deze morgen voor in het eucharistie, die eindigde met het lied dat alle kinderen in Mexico van buiten kennen: de 'Guadalupana', zowat het Mexicaanse 'Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen'. Vandaag komen er in Guadalupe ongeveer 250 000 gelovigen bidden. Reeds negen dagen bereidt heel Mexico zich op deze dag voor. En toen ik deze avond thuis kwam, vijf minuten nadat de maaltijd begonnen was, viel ik midden in een Mexicaans feest: Mexicaanse aperitief, Mexicaanse muziek, Mexicaanse hoed (zilverdraad op bordeauxrode achtergrond)... De sfeer zat er goed in!

Mijn kozijn en ik zijn naar de Vaticaanse Musea geweest (iets meer dan vier uur), naar de graven van de pausen, naar de Sint-Pietersbasiliek en op de koepel van dit prachtig gebouw, en tenslotte naar de Chiesa Nova (Filippus Neri). Mijn gast is voor de eerste keer in zijn leven in Rome. Zijn mond viel open: de ene verrassing in de andere. Toen hij in de Sint-Pieter kwam, kon hij geen woord zeggen, stond werkelijk paf... En dat betekent wat voor deze man die "niet op zijn tong gevallen is".

In de Vaticaanse musea hadden we gewed over een plafond in een zeer lange gang: de schilderijen op het plafond moesten achterste voren bekeken worden, in vergelijking met de richting van de rondgang. In het begin zei ik dat de richting halverwege misschien zou omdraaien. "Wedden van niet / wel"... En ik verloor het weddenschap, waardoor ik hem een lekker glas wijn moest betalen. We hebben er allebei intens van genoten. Maar jammer: ook bij de tweede poging om de Mozes van Michelangelo te gaan bekijken, was de kerk gesloten.

Oekraïene en bezoek

Oef! Ik kan weer e-mails verzenden. Eigenlijk duurt het toch lang eer advalvas zijn problemen oplost.

Deze morgen kon ik nog naar de Oekraïeners gaan luisteren. Een groep van twaalf. De acht vrouwen hadden deze keer duidelijk het overwicht tegenover de vier mannen. De vrouwen hadden dan ook de twee micro's en de mannen hadden er geen. Weer een mooi sfeermoment.

Tegen de middag was ik in de stad, want ik mag weer bezoek ontvangen: een bevriend koppel van de familie was aangekondigd, maar de vrouw is deze week ziek gevallen. Dus alleen met de man, een kozijn, op schok. Een man die enorm veel van kunst geniet en snel doorzicht heeft in wat hij hoort en ziet. Ik leer dan ook veel van hem, bevoorbeeld van zijn commentaar bij de kunstwerken van Picasso.

Ik voel in de gemeenschap dat men mij al dat bezoek wel gunt, maar ook dat zij eigenlijk ook verlangen naar bezoek, maar uit Afrika, Latijns-Amerika, Indië... komt niemand tot hier. Ook op dit punt voel ik me en ben ik ook een buitenbeentje.

De dag eindigde alweer feestelijk, hier in de gemeenschap. Kardinaal Stickler was hier om deze avond voor te gaan in de eucharistieviering en te preken. Ik was niet aanwezig in de viering, maar de maaltijd eindigde met een extraatje. Ik heb nog van de lekkere Filliers gedronken, die mijn familie eind oktober meehad. De medebroeders hebben dat toen zeer sterk gewaardeerd.

Kerstliederen

De pastorale dienst van onze universiteit organiseert van 9 tot 19 december tijdens de grote onderbreking van de voormiddag (15') het zingen van kerstliederen, telkens uit een ander land of een andere streek van de wereld. Gisteren miste ik de Polen, omdat ik een uur te laat kwam. Vandaag was ik goed op tijd voor de Kroaten.

Een groep van twintig Kroatische studenten aan onze universiteit bracht vier Kroatische kerstliederen. Van één kennen we allen de melodie: Adeste Fideles, maar uiteraard met de tekst in het Kroatisch. De mannen hadden een duidelijk overwicht op de vrouwen: ze waren met meer en hadden geoefende stemmen en zij hadden de enige microfoon voor zich...

Dit brengt wel sfeer, temeer omdat een paar Kroaten rond gingen met Kroatische snoepjes.

Jammer dat het 'publiek' stond te praten, werkelijk luidop te kletsen, terwijl die dappere Kroaten de ziel uit het lijf zongen.

Voorgaan in de liturgie

Iedereen van de gemeenschap moet op zijn beurt voorgaan in het gebed. Reeds in september moest ik een eerste keer een klein stukje voorlezen. Later gebeurde dat vaker: een kleine lezing, de voorbeden, een deel van een psalm, het angelus... Op 29 november was er het grotere werk: de eerste lezing, de psalm tussen de twee lezingen en de voorbeden. En vandaag mocht ik voorgaan en moest dus ook zelf de inleiding schrijven en voorlezen.

Gelukkig zijn de medebroeders mild en moedigen ze iedereen aan. Ze herinneren zich natuurlijk hun 'eerste keer'. Op 29 november waren er een paar medebroeders die me na de mis serieus moed gaven: "Gij zijt zeker een Italiaan?!" (hum-hum...)

Natuurlijk heb ik het telkens goed voorbereid, onder andere door vooraf alle teksten tweemaal luidop in de kapel te gaan lezen en de moeilijkste stukjes drie- of viermaal.

Alles samen toch een hele opgave, zo ervaar ik. Maar het is goed dat we dit moeten doen. Ook zo leren we deze prachtige maar moeilijke taal gebruiken.

Maria: feest

8 december is voor Don Bosco een uitermate belangrijke dag. Het begin van een werk, een inzegening... moesten op die dag vallen. Zo ook vertelde hij, dat hij de allereerste jongen, Bartolomeo Garelli, voor het eerst ontmoette op 8 december 1841, het begin dus van alle salesiaanse werken. Ook nu nog is dit wereldwijd een feestdag voor de hele Salesiaanse Familie. In Italië, Spanje en nog andere landen is het feestdag: geen school... In Bolovië ontvangen de kinderen op 8 december hun eerste communie en iedereen brengt sfeer in en rond het huis als start van de kerstdagen.

Gisterenavond om 21 uur was er een 'academia': een uur met zang, welkomswoord, instrumentale muziek, powerpoint, een avondwoordje... De Srilankese medebroeder van onze gemeenschap heeft een schilderij van Maria gemaakt (keukentafel groot), werkelijk origineel. Deze morgen mocht ik al zijn schilderwerken zien, met uitleg van de kunstenaar him self, een mooi moment. Vooral de powerpoint was impressiant: prachtige foto's van schilderijen en standbeelden van Maria, met sobere tekst en de mooiste klassieke Marialiederen, uiteraard meestal in het Italiaans.

Vandaag was er om 11.45 uur een eucharistie met alle bewoners van de univesiteit samen, plus enkele gasten. Een sobere receptie en een feestelijke maaltijd met prachtige Marialiederen via de geluidsinstallatie. Als tweede gang kregen we een dubbelgevouwen pannenkoek met een snede hesp erin. Voor de gebakjes zijn de flessen sterke drank zeker niet gesloten gebleven. Om te eindigen: een Italiaanse schuimwijn.

E-mailprobleem

Goede vrienden, het probleem van advalvas is er weer: ik kan jullie mails wel ontvangen, maar ik kan ze niet beantwoorden. Dus even geduld.

Varia 5

Babbo. Gisteren leerde ik dit nieuw woord, in het station Termini. Er staat een zeer hoge kunstkerstboom, wel 10 meter hoog (of nog hoger?) en onderaan drie meter dik. Vanaf de grond tot boven twee meter hangt de boom vol briefjes en brieven, geschreven door kinderen. Ze richten zich tot "Babbo", maar eigenlijk bedoelen ze Sinterklaas-Kerstman, die hier niet op 6 december komt, maar met Kerstmis. Ze vragen van alles en wensen Babbo een zalig Kerstfeest. Veel volwassenen blijven even staan en lezen de kinderlijke briefjes. Ontroerend!

Toen ik gisteren thuis kwam, waren de lokalen van onze gemeenschap versierd. De kerstsfeer is er. Mooi gedaan. De tafels zijn anders geschikt, zodat het kersttafereel in het centrum van de refter staat. Mooie beeldjes van Maria en Jozef. Tegen de muren hangen met goud bespoten grote bladeren, met in het midden telkens een pasfoto van iedereen van de gemeenschap. Op mijn bureau staat nu een minikerststalletje in de vorm van een ikoontje, een geschenk.

Deze morgen heb ik al mijn materiaal gewogen, met het vooruitzicht op de terugkomst. Donderdag komt er immers een bevriend koppel van de familie en ze zijn bereid een valies materiaal mee te nemen. Dit weegt 12 kilo. En zo blijft de rest mooi binnen het maximumgewicht van 26 kilogram. Ikzelf weeg 85, wat vier minder is dan bij mijn aankomst. Er zouden er nog een paar kilo af mogen.

Cecilia, Museum oude Rome, Noviciaat Zusters

Het was een zonnige uitgangsdag tot 15 graden, al regent het deze avond weer. Vooreerst naar Trastevere, waar ik twee kerken bezocht die ik nog niet gezien had. Vooral die van Sint-Cecilia interesseerde me. In de kerk bevindt zich een wondermooi beeld van haar, liggend, net zoals in de catacomben van Sint-Calixtus. Met het gezicht naar de grond, maar de ene hand met één vinger vooruit, de andere met drie: er is één God en er zijn drie goddelijke Personen. Getuigen tot in de dood, dat is martelaar zijn. Iemand had me dit aangeraden, maar ook aangedrongen even aan te bellen bij de zusters daarnaast. Ik had er geen spijt van: zeer oude fresco's, met grote lege vlakken (beschadiging). Maar de gezichten raakten me diep. De expressie is echt prachtig.

Vandaar liep ik even langs de oude tempel van Vesta, een Romeinse godin. Nu was de kerk bij de "bocca della verità" wel open (de vorige keer dat ik daar was niet). Het belangrijkste stuk is een mozaïek van de achtste eeuw, waarop de heilige familie afgebeeld staat.

Dicht bij het Vaticaan liep ik door een openluchtmarkt, maar die was nog niet echt begonnen: vele kraampjes waren nog leeg.

In de kerk van de heilige Andreas valt vooral het groot schilderij boven het tabernakel op: de dood van die apostel op een X-kruis.

Daarna bezocht ik een groot museum met kunstschatten van vóór de Romeinse tijd tot het verval van het Romeinse rijk.

En deze namiddag trok ik met de trein naar Castel Gandolfo om er een Vlaamse novice van de zusters van Don Bosco te gaan bezoeken. Ik leerde haar in Taizé kennen. Ze doet nu haar tweede jaar noviciaat in een internationale gemeenschap. Het was een hartelijke ontmoeting, waarbij we op dezelfde diepe golflengte zaten. Ook zij hebben vanop het dakterras een prachtig zicht op het buitenverblijf van de paus en het Meer van Albano daaronder. En ja! 'Desastro' kan dus wel stipt rijden! Een bank vooruit... Al moet hij nog veel goed maken, eer hij op de eerste rij mag zitten.

Het gemeenschapsgebed

Het gemeenschapsgebed bestaat op gewone dagen uit de eucharistie met de psalmen en de meditatie (samen 70 minuten) en het avondgebed met avondwoordje (samen 30 minuten). Op zondag is er ook een half uur aanbidding van het Sacrament, maar dit is geen verplichting.

Deze gebeden worden goed voorbereid en het bidden gebeurt in de juiste sfeer. Bij alle inleidende woordjes, spontane voorbeden, de preek op donderdag en dergelijke gaat men naar de kern: God de Vader, Jezus de Zoon en de heilige Geest. Ook Maria komt vaak aan bod.

De vorm is uitermate klassiek. Men gaat eigenlijk nooit buiten de voorschriften van de Kerk. Alleen de liederen wisselen af en daarin zit zeker een flinke dosis jeugdigheid. Het traditionele blijkt ook uit het zingen van het Tantum Ergo en Salve Regina, het driemaal daags bidden van het Angelus en zo verder.

Onze jonge salesianen proberen toch wat eigen accenten te leggen, bevoorbeeld door de manier om de psalmen te bidden: niet zoals gewoonlijk in twee koren maar een solist, een solist en allen, op spontane wijze... Een enkele keer verzandt dit in het storend gebruik van vele boeken. Deze morgen bijvoorbeeld had ik voor de mis vijf boeken nodig. Dit is gelukkig een grote uitzondering.

In Vlaanderen gaan wij, salesianen, vrij(er) om met de liturgie. Na 3,5 maand ervaring hier te Rome, moet ik bekennen dat het gebed hier een belangrijkere plaats inneemt in het leven van de salesianen dan in Vlaanderen. Het geeft te denken.

Het Italiaans katholiek onderwijs

Een vriendelijke Congolese medebroeder (mijn familie kent hem: de man met de sympathieke glimlach, die met ons aan tafel zat) had me uitgenodigd voor een halve dag van het congres van het katholiek onderwijs in Italië. Eerder deze week is Mgr. L. Van Looy daar geweest. Het thema van het congres is 'gemeenschap': wat betekent 'gemeenschap' in de katholieke school? Na een inleidend verslag van een wetenschappelijk onderzoek, spraken vier professoren: een psychologe, een sociologe, iemand uit de organisatieleer en een medebroeder-salesiaan over het kerkelijk-theologisch aspect.

Ik kan die drie uren van dat congres niet evalueren: ik heb er gewoon te weinig van begrepen en bovendien ken ik de context niet, zodat ik de inbreng onmogelijk kan situeren en begrijpen.

Wat me toch getroffen heeft was de inbreng van de verantwoordelijke van de oudercomité's. De moeder legde veel nadruk op de persoon van de leerling. Een zinnetje zindert nog na: "Zoals ons kind het huis verlaat, zo komt dat kind in de school binnen". Waarmee ze wilde benadrukken dat het over personen gaat, die ook leerling zijn, maar dat leerlingen veel meer zijn dan leerlingen.

De voorzitter vatte alles samen met drie korte zinsneden: het primaatschap van God (Vader, Zoon, Geest), het getuigenis (in onze tijd spreekt de daad meer dan het woord) en de persoon.

Achteraf vernam ik dat het katholiek onderwijs 8 à 10 procent van de Italiaanse kinderen en jongeren tot 18 jaar heeft. Al de rest gaat naar staatsscholen. Het probleem van de katholieke scholen is dat de staat slechts een klein deel van de lonen betaalt en dat de Kerk de rest moet bijpassen. Heel anders dus dan in Vlaanderen, waar alle personeelsleden volledig door de staat betaald worden en waar voor de werkingstoelagen de lat nu 92-100 is: de katholieken scholen krijgen 92 euro als de officiële scholen er 100 krijgen. Het verschil wordt verantwoord door de objectiveerbare verschillen. Zo moeten officiële scholen meer dan één levensbeschouwelijk vak aanbieden en kunnen ze geen leerlingen weigeren. Zo zijn er nog enkele verschillen.

Wetenschap + filosofie + theologie

Het was deze morgen een Belgische hoogvlieger! Professor Dominique Lambert van de Katholieke Universiteit van Namen kwam 2,5 uur spreken over de bijdrage van de filosofie aan de dialoog tussen wetenschappen en theologie. Zeer helder en bijzonder goed qua inhoud. En vooral fundamenteel. Hij slaagt erin om de kloof tussen wetenschappen en theologie, die ontstaan is bij Descartes en Kant, opnieuw te dichten, een tendens die al een tijd bezig is. Vele dingen waren niet nieuw voor mij, maar de synthese en het model waren dat wel.

Als het neusje van de zalm kregen we op het einde een uiteenzetting over de Vlaamse figuur Georges Lemaître, die de grondlegger is van de Big Bang-theorie. Lemaître was priester en grote wetenschapper, persoonlijke vriend van Einstein en op het einde voorzitter van de Wetenschappelijke Commissie van het Vaticaan, onder Johannes XXIII. Lemaître verenigde in zijn persoon de wetenschappen, de filosofie en de theologie. Elk jaar deed hij bijvoorbeeld een retraite van tien dagen in volledige stilte en las dan zowel wetenschappelijke als spirituele boeken. Ook Ruusbroeck werd vermeld, ook al een grote Belgische mysticus.

De professor was al hier van gisterenavond en was deze morgen in de mis. Hij werd aan mijn zijde geplaatst en ik mocht hem wegwijs maken in de boeken met de liedjes en de gebeden.

Het deed deugd een Belg hier te hebben. Maar het deed me vooral deugd op zo'n niveau te mogen nadenken. Een sabbatjaar is zo goed, ook om te studeren. En wat jammer dat ik in mijn gewone leven wel tijd heb voor lectuur, studie..., maar dat er nauwelijks of geen ruimte is voor gedachtenwisseling en discussie over die belangrijke thema's.

Priesterbeeld

Vandaag ging het in de les even over het priesterbeeld van Don Bosco en hoe vernieuwend hij voor zijn tijd was. Er is een beschrijving bekend, waar hij in priesertoog op de grond zit, omringd door jongens. Hij vertelt, lacht, communiceert met hen. Iets wat men in die tijd niet deed. "Not done" heette dat. Maar Don Bosco wilde echt tussen zijn jonge gasten zijn, op hun niveau en zich geen air aanmeten die afstand zou kunnen veroorzaken.

Zo is er op dit ogenblik ook een nieuw priesterbeeld, dat geboren wordt. Ik was er al eerder mee bezig en hoorde het ook al in België. Maar hier in Rome hoor ik het klaarder, radicaler verwoord. Namelijk de priester-in-gemeenschap. Jezus leefde vanaf het begin met de twaalf, met de vrouwen, met leerlingen... Paulus was steeds omringd door medechristenen, door medeverantwoordelijken en leefde dus samen met andere christenen. De Bijbel is namelijk wezenlijk gemeenschap. Welnu, de Bijbel moeten we eerst zelf in ons leven werkelijkheid laten worden en dus de Bijbel beleven met medechristenen, en wel heel concreet, alle dagen dus. Ik ontmoet jonge mensen, bijvoorbeeld in Taizé, die over roeping tot het priesterschap nadenken en die ook duidelijk dit priesterbeeld beklemtonen.

Natuurlijk zijn er altijd priesters geweest die in één of andere gemeenschap leefden. Er zijn vele vormen mogelijk. Er kunnen ook leken in de gemeenschap opgenomen zijn. Maar het beeld dat voorbijgestreefd lijkt te zijn is de priester die op zijn eentje leeft. Het is overigens ondoenbaar voor de persoon in kwestie.

Hoe dat in de toekomst georganiseerd zal worden is een ander paar mouwen. Maar als de Kerk toekomst wil hebben, zal ze Bijbels moeten zijn. En de Bijbel is gemeenschap. Het boek van Lohfink 'Heeft God de Kerk nodig' heeft me daar vroeger reeds meer dan ooit van overtuigd.

Wereldoorlog I ~ 100

Dit is het honderdste bericht op mijn blog. Het is een dagelijks ritueel geworden. En een hulp om mijn gedachten, ervaringen... te ordenen en te verwoorden. Ook om in contact te blijven met het thuisfront. De reacties op mijn blog of per mail doen me telkens deugd. Dank daarvoor!

Gisteren had ik dus 5,5 uur de tijd om te lezen, dank zij 'desastro'. Of hoe er aan elk nadeel een voordeel is. Natuurlijk las ik wat in Harry Potter: hoofdstuk twee van deel zeven.

Maar de meeste tijd besteedde ik aan de lectuur van een schitterend historisch verslag, dat me werd toegestuurd, over de 'Groote Oorlog' in de dorpen Nevele, Hansbeke, Poesele, Landegem, Merendree en Vosselare. Op Merendree na raken al die dorpen aan mijn geboortedorp Meigem, dat ook een paar keer vernoemd wordt. De auteur opende als eerste na negentig (!) jaar een pak documenten. Hij deed opzoekwerk in boeken, archieven, bij mensen (foto's...), enz. En geeft in zijn uitvoerige bijdrage een bijzonder concreet relaas. Zelfs welke boer op welke dag een varken van hoeveel kilo aan de Duitsers moest leveren. Feiten, harde feiten, die een goed zicht geven op wat die oorlog was, ook in het dagelijkse leven van de burgers, de burgemeester... Wat hebben die mensen afgezien! De wreedheid van de oorlog komt met zo'n verhaal sterk tot het bewustzijn. Wat moeten die mensen gehuild en gewanhoopt hebben. En toch deden ze verder, in hun onmetelijke ellende en pijn.

Laat ons bidden dat er 'nooit meer oorlog' zou zijn, nergens op aarde. Jammer genoeg zijn er nog steeds vele oorlogen. Kan de advent en kan Kerstmis de vrede dichterbij brengen? Ja, God kan dat, als Hij mag geboren worden in mensen. Als Hij mens mag worden in ons. Als Hij dus geïncarneerd mag worden.

Montecassino

Voor ik naar Rome kwam, was één van mijn kleinere wensen Montecassino te zien. Het is de plaats waar de grote stichter Benedictus het grootste stuk van zijn leven doorbracht. Benedictus heeft een zeer grote invloed gehad op de geschiedenis en nog steeds. Onze paus koos ook zijn naam naar deze heilige en hij is al de 16° paus die dat doet. Dat zegt genoeg. Hoeveel religieuzen leven niet volgens de regel van Benedictus?

Maar mijn plannen werden nog maar eens doorkruist door 'trein desastro'. Volgens de mooie site 'desastro' had de heen- en terugreis 2 uur 40' moeten duren . Het zijn er 5 uur 30' geworden...

Van de nood een deugd makend ben ik dan maar te voet naar boven gestapt, alles samen ongeveer 10 kilometer. Op zich al een bezinning: de abdij troont mooi boven op de berg. En zo krijg je langzaam een zicht op de omgeving, ook al was het weer niet zo denderend. Deze morgen tussen 5 uur en 5.30 uur hebben we hier een geweldig luidruchtig onweer gehad, wat de laatste weken zeer vaak gebeurt, met bakken water en hagelstenen... Toen ik aan de abdij kwam, was ze natuurlijk gesloten en moest ik volgens het schema aan de poort een uur wachten. Gelukkig ging het poortje na drie kwartier al open.

De beloning was enorm. Wat een abdij! Werkelijk heel groot en heel mooi. De kerk is prachtig. Ze werd op het einde van Wereldoorlog II door de Duitsers gebombardeerd en de nieuwe kerk werd in 1949 geconsacreerd. Ik zag het graf waar Benedictus en zijn zus Scholastica begraven zijn. De deuren naar de schitterende sacristie laten gelukkig een inkijk toe: er zit glas in de deuren.

En te voet terug naar beneden. Ik zat vijf minuten in de trein vol studenten en begon sirieus te regenen.

Provinciaals gezien

Ons laatste zesjaarlijks algemeen kapittel, dat plaats vond tijdens de lente van dit jaar, heeft onder ander beslist dat er een 'Europaproject' komt. Er zijn heel wat zorgen binnen heel de Kerk in Europa, misschien nog het meeste in West-Europa, ook in onze congregatie: de vergrijzing, weinig roepingen, de maatschappelijke situatie... Daarom heeft de Algemeen Overste alle Europese provinciaals samen geroepen in het hoofdhuis hier te Rome. Ook de provinciaal van Hongarije was er, een Vlaamse medebroeder. Deze twee hadden me uitgenodigd om ginder te gaan eten, wat ik zeer sympathiek vond.

Na 2,5 uur openbaar vervoer (vier bussen en er was alweer een staking van de buschauffeurs op één lijn, en natuurlijk op die, die ik wilde nemen) kwam ik toch netjes op tijd aan. Ik kon er de algemeen overste, de algemeen vicaris, de algemene vicaria van de Zusters van Don Bosco en nog wat medebroeders ontmoeten. Ook Monseigneur Ad Van Luyn, salesiaan en bisschop van Rotterdam, was er: hij gaat deze morgen voor in de eucharistie die ze in de catacomben van Sint-Calixtus vieren, waar ik dus zelf ook al tweemaal geweest ben.

Het was een hartelijke ontmoeting aan tafel en daarna in de bar. Nog eens Nederlands kunnen spreken en nieuws horen uit Vlaanderen. Zo vernam ik gisteren pas dat Johan Boni bisschop wordt van Antwerpen, een man die ik in Taizé leerde kennen.

En in het algemeen huis kreeg ik een enorm belangrijke CD-rom: de twintig boekdelen over het leven van Don Bosco, in de Italiaanse versie, met zoekmogelijkheden. Nogwel gratis, of beter, het kost mij een paternoster voor de milde schenker. Men is ook in Vlaanderen bezig met zo'n CD-rom te maken, maar dan met de Nederlandstalige versie.

Gelukkig waren er nog twee medebroeders van onze gemeenschap daar, en ik mocht in hun auto mee terug naar hier komen.

De Bijbel met Don Bosco

Eén van de beste methoden om een tekst goed te begrijpen, is zeker die tekst vertalen. Nu bood een medebroeder-professor van mij (ik volg vijf uren bij hem) me een mooie kans om uit te proberen of mij dat zou lukken. Begin 2009 komt zijn boek uit in het Frans (La Bible avec Don Bosco) en het Italiaans (La Bibbia con Don Bosco). Omdat Don Bosco zeer veel uit de Bijbel citeert (ongeveer 6000 maal) en die stukken van commentaar voorziet, komen er drie delen. Bij toeval is het mooi verdeeld: 2000 uit het Oud-Testament, 2000 uit de vier evangelies en 2000 uit Handelingen en de Brieven. De tekst van het eerste deel, dus over het O.T., is klaar. Natuurlijk wilde ik niet heel het boek vertalen, 600 bladzijden! Maar de inleiding en de conclusie, telkens zowat 23 à 25 bladzijden, daar wilde ik wel aan beginnen. En het lukte me het einde te halen. Althans voor een eerste vertaling, want er zou nog heel wat concreet detailwerk aan zijn om dit te publiceren.

Don Bosco kende de Bijbel zeer goed, bestudeerde hem, las er veel over en gebruikte hem zéér vaak in zijn rijk gevuld apostolaatswerk. Ik kan het nog het beste alsvolgt uitdrukken: Don Bosco lééfde met de Bijbel, eerst voor zijn eigen spiritueel leven en even sterk in alles wat hij deed voor jongeren en gewone mensen, in zijn briefwisseling, publicaties... Alles was op de Bijbel gefundeerd. Dit aspect is zo wezenlijk dat we dit zelf ook moeten doen. Anders dreigen we te ontsporen: een huis zonder fundamenten kan niet rechtop blijven.

De schrijver heeft één grote synthetische gedachte: bij Don Bosco mogen we spreken van een echte lectio divina. Deze kent vier stappen: een stuk uit de Bijbel lezen, hem contempleren of beschouwen, ermee bidden en in actie omzetten. Welnu, Don Bosco deed dit en hoe! Ofschoon hij nergens het woord 'lectio divina' gebruikt, heeft hij het wel in de praktijk gedaan. Ik ben dankbaar dat ik de gelegenheid had om ook dit aspect van onze stichter beter te leren kennen. Ik zie uit naar de twee andere delen.

Schaduw

Toen ik naar Rome kwam, gaf iemand mij een boek mee: "De schaduw. Bevriend worden met mijn onbeminde deel" van Morbourquette. Van de formulering van de titel ben ik niet helemaal zeker: ik heb het boek met mijn familie meegegeven naar België, om het gewicht in mijn valiezen te verminderen, of liever binnen het maximum te houden, want ik heb hier natuurlijk boeken en cursussen gekocht. Dat boek heb ik tweemaal gelezen, wat ik zeer zelden doe. Maar het is dan ook heel, heel goed en voor mijn werk uiterst bruikbaar. Er zit ook een flinke brok in voor spirituele begleiders. Vooral in dit sabbatjaar, dat mij de ruimte biedt over mezelf na te denken en waar nodig zinvolle correcties door te voeren. Welnu, dan is het op zoek gaan naar mijn eigen schaduw niet alleen zeer nuttig, maar ook uiterst noodzakelijk.

Het boek is gebaseerd op de psychologie van Carl Jung, leerling van Freud. Het verschil is dat Jung duidelijk openheid laat voor en zelfs positief staat tegenover de godsdiensten. Eigenlijk zou iedereen dat boek eens moeten lezen en in zijn eigen leven toepassen. Het is een boek dat zeer lang nawerkt en een levensopdracht inhoudt. Eén van de sterke punten is, dat hij de mens doet kijken naar zichzelf, als hij moeilijkheden ondervindt met anderen. Maar het boek helpt ook reacties, woorden, gedrag van anderen te begrijpen, een voorwaarde om dan liefdevol met de ander om te gaan. Hij legt onder andere ook uit hoe de verliefdheid werkt, zowel op het moment dat ze opvlamt, als na de 'wittebroodsweken' én hoe men kan doorgroeien van verliefdheid naar liefde.

Ik moet dat boek natuurlijk teruggeven, maar van zodra het kan, zal ik het kopen: het is een echt werkboek, zoals bijvoorbeeld 'Liefde is een werkwoord' er ook één is. Ik ben zo dankbaar dat mij dit boek te leen werd gegeven!

Harry Potter 2

Het meest eigenaardige vak van de vijf is zeker het seminarie 'Spiritualiteit van Don Bosco' met onze Amerikaanse medebroeder als professor. Gisteren bekeken we eerst fragmenten uit twee films, één voor jeugd, één voor kinderen, waarin duidelijke en minder duidelijke religieuze aspecten zitten. De eerste speelt zich af in de Middeleeuwen, de tweede is eerder een futuristische prent. Van tijd tot tijd werd de film stil gezet voor bespreking, inbreng van ons en van hem... Op het einde zagen we het begin van de eerste film over Harry Potter, ook met onderbrekingen voor bespreking.

We vragen ons allen af waar hij eigenlijk naartoe wil en wat hij van ons verwacht. Volgende week zien we de rest van Harry Potter en geeft hij ons het kader van de verdere werkzaamheden. Dat zal voor mij dan nog slechts twee keer zijn.

Ik ben beginnen lezen in het zevende deel van Harry Potter en dat lukt vrij goed. Onze Ethiopische medebroeder ziet het hele geval duidelijk niet zitten. Hij las nog geen letter. Ook de methode ligt hem niet. Uiteraard heb ik er hem een beetje mee geplaagd, aan tafel, zeggend dat mensen die Harry Potter nog niet kennen, best bij hem als specialist ter zake terecht kunnen. Want ja, met zoveel jeugdig volk wordt er uiteraard ook volop geplaagd, als komt het nooit scherp of negatief over. Echt salesiaans.

Varia 4

Gisterenavond is de medebroeder terug gekomen, die zijn zus begraven heeft. Er blijven twee kinderen achter van 12 en 17 jaar, zonder ouders, want de vader is er ook niet meer.

Vandaag is het de sterfdag van de moeder van Don Bosco, mama Margherita. Dan herdenken we onze overleden ouders. Tijdens het groot dankgebed van de mis, toen de overledenen herdacht werden, mochten we allemaal de voornaam van onze overleden ouders noemen. Een teder moment in de gemeenschap.

Mensen van de gemeenschap die uit warme landen komen, bibberen zich warm. Onze Braziliaan bijvoorbeeld leefde tot nog toe met maxima van 40 en minima van 25 graden. 's Morgens zal het hier zowat 5 graden zijn, dus 20 graden onder zijn minimum. Polen en Russen daartegenover vinden die 5 graden nog warm, want zij gaan tot min 30 en nog kouder. Of hoe relatief alles is.

Vandaag ben ik drie volle maanden in Rome. Over een maand ben ik reeds terug in België. Het gaat snel. Gelukkig gaat het Italiaans steeds vlotter, zowel om te lezen als om te spreken.

Synode over de Bijbel

De zes gemeenschappen die hier binnen de universiteit wonen (de twee andere wonen op een afstand van hier) komen zowat om de maand voor een belangrijk moment samen. Er zijn dus ongeveer 300 mensen uitgenodigd. Vandaag was dat het geval van 19 tot 20 uur over de voorbije synode over de Bijbel. Twee medebroeders van ons hier, die theologen zijn, hebben deelgenomen aan die synode. Zij brachten de grote lijnen in 40 minuten naar voren, waarna er tijd was voor vragen, opmerkingen... van onze kant.

Het was een zeer vruchtbare ontmoeting. De twee medebroeders hebben heel belangrijke dingen gezegd. Of beter: de synode heeft ze gezegd. Als alles wat daar beslist is mag doordringen tot op de werkvloer van de parochies, de gezinnen, de religieuze gemeenschappen, de katholieke scholen en ga zo maar door, dan zullen er vele jaren nodig zijn om het vele mooie dat de synode voorstelt uit te voeren .

Uiteraard is het nu wachten op de paus die de eindtekst aan het voorbereiden is. Ik verwacht dat het een zeer waardevolle tekst zal zijn. En je moet geen profeet zijn om te voorspellen dat de media in Vlaanderen wel een paar controversiële details zullen vinden, waarmee ze het geheel belachelijk zullen maken en zullen zwijgen over al de rest.

Ook frère Aloïs van Taizé (opvolger van de eerste prior, broeder Roger Schutz) heeft de hele synode meegemaakt en zijn inbreng gehad. Ik had zijn tekst gelezen in de Osservatore Romano, zeg maar de krant van het Vaticaan. Ook die van kardinaal Danneels had ik gelezen.

En zoals het bij jullie in Vlaandere gesneeuwd heeft, zo heeft het hier vandaag geregend!

Wat heb ik vandaag op school geleerd? 5

Ik leer veel, elke les opnieuw. Maar wat me de voorbije week het meest getroffen heeft, is de les over onze congregatie ten tijde van de Eerste Wereldoorlog, de 'grote' oorlog. Er waren toen ongeveer 4000 salesianen, waarvan de meesten jong waren. De helft, dus ongeveer 2000, moest naar het front, zowat overal in Europa. De toenmalige opvolger van Don Bosco schreef elke maand een brief aan die salesianen, in totaal 32. Er zijn in het archief van de congregatie meer dan 700 brieven van salesianen aan die overste bewaard gebleven. Er is zelfs een doctoraatsthesis over gemaakt en een klein boekje met bloemlezingen over uitgegeven. Alleen al het thema 'Maria Hulp der Christenen in de loopgraven' beslaat een hoofdstuk. Ik heb in het bijzonder aan de loopgravenoorlog aan de Ijzer gedacht, waar Hitler soldaat en later korporaal geweest is.

Een oorlog doet zoveel kwaad. En dit is maar een zeer klein segmentje van het totaalbeeld. Hoeveel gezinnen, families... werden niet beroofd van een dierbare, een werkkracht... En als we bedenken dat er nog zoveel oorlogen zijn. Onze Congolese medebroeders klagen hier op emotionele wijze over wat in hun land gaande is. Vele honderden jongeren en ze kunnen ze nauwelijks eten geven. Mocht er toch vrede komen overal in de wereld en voor elke mens.

Bezinningsdag - Paulus

Vandaag zijn we met onze gemeenschap op bezinning geweest, buitenshuis, in een mooi bezinningscentrum, waar zusters de gastvrouwen zijn. Het ligt aan de rand van Rome, zodat we ook konden wandelen. Na de middag zette ik er flink de pas in en was een uur onderweg. Ik kwam voor de tweede keer een herder met schapen en enkele geiten tegen. Ook hier vlak achter de universiteit, waar ik vaak ga wandelen, komt wel eens een herder met zijn kudde.

Deze morgen sprak de secretaris van onze algemeen overste. Hij is Spanjaard en doctor in de bijbelexegese, gespecialiseerd op Paulus. Waw! Achttienkaraats! De kern van ons geloof. Hij raakte mij heel, maar dan ook héél diep. Elke zin was een nagel op de kop, een gouden nagel. Het beste wat ik tot nog toe hoorde, al kwam Rupnik ook zeer dicht bij dat niveau, maar je kan moeilijk appels met peren vergelijken. Er was veel tijd voor stilte, bezinning, gebed, aanbidding, overweging... De spreker heeft me geholpen om tot een zeer diep niveau van het christelijk gebed te gaan. Christus centraal, Hij, en Hij alleen. Door Hem gewild en gekozen zijn wij, om Hem te volgen en Hem en zijn evangelie te preken met héél ons leven. Ja, om héél stil van te worden. Waar zal dit voor mij toe leiden na dit jaar? Hij weet het op dit moment, en Hij alleen.

Deze namiddag was er een uur aanbidding van het sacrament, in gemeenschap. Een mooi uur, met een korte periode van gebeden in het begin en bij het einde en voor de rest stilte.

Tenslotte hadden we een uur om in vier taalgroepen (Italiaans, Spaans, Frans en Engels) van gedachten te wisselen over de armoedebeleving in onze gemeenschap. Ik koos voor de Engelse groep. Moeilijk onderwerp, omdat we over zo weinig informatie beschikken omtrent de geldbesteding van de gemeenschap en over het persoonlijk leven van de medebroeders. Wel goed dàt we erover nadenken.

Alles samen weer een mooie, zinvolle dag, alleszins voor mij.

Sint Cecilia

Morgen, 22 november, is het het feest van Sint Cecilia, patroonheilige van de kerkzang en kerkmuziek. Met onze gemeenschap (september) en met mijn familie (oktober) heb ik aan het graf van haar gestaan, in de catacomben van Sint Calixtus. Omdat ze een doek rond haar mond gebonden kreeg, kon ze niet meer voor Jezus Christus getuigen en daarom deed ze het met haar handen: twee vingers voor Jezus als God en mens en drie vingers voor de Drie-eenheid.

Onze gemeenschapsavond valt echter steeds op donderdag, en daarom was er gisteren na het avondeten een serenade van een half uur. Enkele medebroeders zongen iets uit hun eigen land of een enkele speelde een mooi stukje muziek. Ondertussen kregen we een extra stuk Italiaanse cake.

Vandaag is het de eerste echte herfstdag. En vanavond om 21 uur bidden we de rozenkrans voor de zus van een medebroeder uit onze gemeenschap die vandaag na een zelfdoding begraven is. Alweer die dood!

Moeder Teresa

De faculteit 'Sociale Communicatie' heeft vandaag een eminent spreker over Moeder Teresa uitgenodigd, Gëzim Alpion, zelf ook van Albanië. Hij studeerde zeven jaar in Kaïro en dan in Burmingham. Daar is hij professor sociologie. Zelf is hij ongelovig en bestudeert Moeder Teresa als socioloog. Het geheel nam twee uren in beslag: 75' inleiding door hem, 45' antwoorden op vragen. Volledig in het Engels. Dus voor mij een goede oefening in voorbereiding op Jezuzalem.

Hij belichtte Moeder Teresa op een heel eigen wijze en zette het sterven van haar vader in de spots: als zeer gevoelig meisje van 8-9 jaar heeft ze toen - door tussenkomst van een niet gekende priester op de dag van het sterven - Jezus als haar nieuwe Vader erkend. Hij belichtte het ongewone dat iemand uit een in Europa gemarginaliseerd land en als vrouw toch de paternalistische mannenkerk op een eminente wijze kon vertegenwoordigen. Hoe zij de media wist te bespelen, zonder een mediafiguur te willen zijn. Hoe verstandig ze wel was en precies wist waar ze mee bezig was. Een vrouw met een groot intellect, die veel gestudeerd heeft. Een vrouw die hij buitenmate respecteert om wat ze gedaan heeft voor de armsten der armen in een land waar de bovenklasse bezig was met rijkdom te verzamelen, met alle intriges die dat met zich meebrengt. En een vrouw die anderen wist te animeren om ook die weg te gaan.

Ik vond het een zeer geslaagde uiteenzetting van een eerlijk man met een open geest. Een man die probeert wetenschappelijk-objectief te kijken en kritisch de waarheid naar boven te halen. Die probeert alle standpunten te begrijpen, zowel van degenen die haar ophemelen als van hen die haar afbreken.

Kerststal en Isis

Dit bericht sluit nog aan bij wat ik zaterdagnamiddag bezocht. Die kerk van Cosmos en Damianus maakt immers deel uit van een groter complex, duidelijk een kloostergebouw. In een hoek daarvan kan men er een permanente kerststal bezoeken. Als ik echter het woord 'kerststal' gebruik, is het alsof ik voor een olifant het woord muis gebruik. Want de kerststal beslaat zowat een gemiddelde living in Vlaanderen.

Je moet hem zoeken te midden van een bergachtig decor, waarin vele beeldjes, huizen, taferelen, dieren... te vinden zijn. Tot herbergen met danspartijen, pratende vrouwen, grazende dieren... Alle figuren dragen traditionele Italiaanse kleren. Alles is met even veel zorg uitgewerkt. Echt wel prachtig, al moet je het kersttafereel zoeken in de overdaad van scenes.

En dan Isis. Ze is een Egyptische godin, echtgenote en tegelijk zuster van Osiris. Er staat een zeer oud beeld van haar in een hoekje van de Piazza Venezia. Er moet bij de Romeinen een grote cultus ter ere van Isis geweest zijn, met een tempel en alles wat bij een godenverering past. Al goed dat er toch nog wat bewaard is van die voor-christelijke beelden.

Marko Rupnik

Vandaag organiseerde de universiteit een cultureel bezoek, voor elke faculteit een aangepaste activiteit. Zo gingen de studenten van sociale communicatie de RAI en Radio Vaticaan bezoeken. Filosofie ging naar de plaatsen van Bonaventura. Theologie ging naar Rupnik.

Marko Rupnik is een Sloveen en jezuïet. Hij is een uitmuntend christelijke kunstenaar, bijna altijd met moderne mozaïeken. Hij leeft en werkt met een groep mensen, die allen eerst moeten bidden, mediteren, aanbidden, samenleven, samen de keuken doen, de afwas, samen eten... en zo, als christelijke gemeenschap, werken ze samen aan de kunstwerken. Zo is er een prachtige kapel in het Vaticaan met een zeer groot werk van hen. Ook in Lourdes, Fatima en op andere plaatsen hebben ze prachtige mozaïeken gemaakt, soms zelfs zeer groot. Paus Johannes-Paulus II bezocht hun leef- en werkruimtes.

Rupnik vertelde twee uren, al zaten er ook twee kortere films in van 11 en van 32 minuten. Zijn visie vertrekt van het leed bij mensen: moorden, oorlogsslachtoffers... en van Christus. Het antwoord moet schoonheid zijn, verbonden met goedheid en liefde. Poësie redt de wereld, zoals Christus de wereld redt. Wat een visie! Hij heeft me zeer sterk geraakt. Hij maakte brandhout van de meeste moderne kunst en nog meer van de kritieken daarop. Van Gogh vindt hij dan weer een zeer groot kunstenaar.

We bezochten hun leefruimtes en het groot atelier, waar een zestal mensen aan eenzelfde kunstwerk aan het werken was. Hun kapelletje is werkelijk uniek. Het kunstwerk in hun refter stelt Jezus voor met Martha en Maria en met hun broer Lazarus. Een zuster vertelde. Wat een pracht, wat een diepe christelijke inzichten! Kunst met grote K. We zagen de techniek, de handelingen... Ook dat vond ik echt boeiend.

Collega's drukten mij op het hart dat ik die kapel in het Vaticaan absoluut nog moet gaan bezoeken. Zal ik dus ook doen.

Bagna Caöda

'Bagna Caöda' is een Piëmontees dialectbegrip, dus het dialect van Don Bosco. Reeds van eind september was dat aangekondigd als een bijzondere activiteit, die gisterenavond doorging. Het is een typisch Piëmontees gerecht, een gerecht dat traditioneel van de armen is. Het brengt wel sfeer. Don Bosco moet dit zeker ook gegeten hebben.

De directeur had wat hulp gevraagd om de ouders van onze vicaris bij te staan. Zij leidden de voorbereiding. Die hebben een dagreis nodig gehad om hier te komen. Ze brachten groenten uit hun tuin mee en heel wat ander eten. Ik ben dus 2,5 uur gaan helpen. Groenten kuisen en snijden. Vier groenten ken ik: look, selder, paprika en witloof. De andere ken ik niet. Eén ziet er uit als een klein aardappeltje, groeit onder de grond en smaakt een beetje als radijs. Moet geschild worden als een aardappel. En dan lange stokken, die een beetje aan rabarber doen denken, maar dan dubbel zo lang. Driekwart gooien ze weg: de buitenste stokken en de toppen. Het smaakt naar... ik weet niet wat. In elk gevaar zijn in mijn reuk- en smaakgeheugen nieuwe elementen opgeslagen. Sterke smaken, alleszins, want vandaag smaak ik ze nog!

En dan de maaltijd. In het midden van vier personen staat een soort fondustelletje, diameter ongeveer 13 cm, met een theekaarsje onderin. Bovenin wordt de saus gedaan: een mengsel van olie en look. En dan haal je stukjes groenten door die saus en eet ze met wat brood op. Ze hadden in alle toonaarden verwittigd: deze kost ligt zwaar op de maag. Dus at ik niet teveel. Blijkbaar heb ik maat gehouden, want ik heb goed geslapen. Maar dat kan misschien ook verklaard worden door de wijn en op het einde de cognac. Voor het gerecht zou ik cent uitgeven, voor de sfeer des te meer. Sympathiek was het alleszins.

De sfeer zat er wel in. Een oude medebroeder, die ik voorbij de 85 schat, zong een lied over dit streekgerecht. Na de maaltijd sprak ik even met hem. Hij is 29 jaar missionaris geweest in Japan. En zo kent ook hij de Vlaamse salesiaanse missionarissen die naar Japan gegaan zijn.

Vandaag mag niemand van ons biecht horen: de biechtelingen zouden weglopen van onze lookgeur... Zo leer ik de Italiaanse keuken steeds beter kennen. Er komen ook Italiaanse cakes, taarten, pudding, enzovoort op tafel.

Gisterennamiddag

Na het bezoek in groep, ben ik gisterennamiddag alleen op stap gegaan. Eerst de kerk Santa Maria d'Aracoeli, met het vergulde plafond (enig!) en het verrassende beeldje Gesù Bambino (het Kindje Jezus). Behalve zijn gezichtje en de handjes, is het één en al goud. Naast deze kerk bevindt zich het Campidoglio, een prachtig plein met mooie gebouwen. De plannen voor het plein zijn van Michelangelo (alweer hij!).

Toen ben ik gaan zoeken naar een straatje in de buurt, namelijk Via di Tor di Specchi, waar Don Bosco na zijn eerste bezoek aan Rome permanent enkele kamers huurde, bij zusters. Dat was uiteraard voordat hij de kerk Sacre Cuore (Heilig Hartkerk) aan Stazione Termini begon te bouwen. Hij is twintig keer in Rome geweest.

Dichtbij loopt een tijdelijke tentoonstelling over Picasso. Heel mooi uitgewerkt, met veel concreet materiaal, tot kattebelletjes toe. Een groot kunstenaar met een enorme fantasie, die veel moed had. Een aantal werken vond ik buitengewoon mooi.

Vandaar naar Castel Sant' Angelo, in de onmiddellijke omgeving van het Vaticaan. Je kan het bezoek. Dit uniek kasteel, echt in een cirkel gebouwd, heeft een heel boeiende en tot de verbeelding sprekende geschiedenis. Gaande van het mausoleum voor keizers tot een toevluchtsoord voor de pausen, met een bovengrondse verbindingstunnel met het Vaticaan. Het kasteel is heel goed bewaard en je kan veel bezoeken. Er was een prachtige, interactieve tentoonstelling over het restaureren van fresco's en een andere over engelen. Op het dak ontvouwt zich een prachtig panorama op Rome. De lucht was zonnig-helder en dus was het genieten. Dit kasteel speelt een centrale rol in het 'Berninimysterie' van Dan Brown. Het beeld van de aartsengel bovenop het kasteel is van een Vlaamse kunstenaar, namelijk Pieter Anton Verschaffelt. Het beeld is van 1752.

Genietend van het zonnige weer, ben ik te voet tot de Piazza Venezia teruggekeerd en bezocht er een Mariakerk. Alweer een pareltje. Ze heeft veel weg van de kerk van de heilige Agnes op de Piazza Navona. Op nog geen vijftig meter daarvandaan staat nog een Mariakerk, al even mooi. Wat een pracht is er in Rome aanwezig en zoveel.

Ik vond dan een maquette van wat wij in onze lessen Latijn als het Forum Romanum leerden kennen. In feite zijn het meerdere forums, met tempels, handelsgallerijen... Het is een prachtige tentoonstelling met gratis toegang. Wat jammer dat er nu nog slechts ruïnes overschieten.

Recht daartegenover bezocht ik dan de kerk Cosmus en Damianus, met het enig mooi mozaïek van Christus, de Goede Herder. Het was er stil en ik bad er de rozenkrans, ook voor jullie. In het begin scheen de zon door een raam en verlichtte precies de Christusfiguur.

En dit alles bij terrasjesweer... De koffie en het gebakje smaakten heerlijk.

Paulus

Ze kondigden regen aan, maar het werd een zonnige dag! Lente in Rome. Ook mijn dag was een zonnig gebeuren. De universiteit organiseerde een bezoek aan de plaatsen waar de heilige apostel Paulus verbleven heeft. Onze gids was goed op de hoogte van de toestand van Rome tijdens de eerste eeuw. Onderweg vertelde hij ook enkele verhalen, die niets met Paulus te maken hebben.

In de Chiesa della Trinità (Kerk van de Drie-eenheid) zagen we de plaats waar Petrus en Paulus, die samen gevangen gezeten hebben, elkaar voor het laatst zagen. Petrus was jood en werd dus gekruisigd, zoals ook Jezus de kruisdood stierf. Omdat Paulus geen jood, maar een Romeins burger was, mocht hij volgens de Romeinse wet niet gekruisigd worden. Hij werd onthoofd.

In de San Paolo alla Regola bezochten we het huisje waar Paulus enige tijd verbleef, zij het aan een ketting en met een Romeinse soldaat bij zich. Hij mocht er mensen ontvangen. Je kan in de Bijbel Handelingen 28, 14-31 lezen. Gelukkig is de plaats zeer sober gehouden.

In de San Carlo ai Catinari zijn een aantal schilderijen over Paulus te zien. "San Carlo" is de heilige Carolus Borromeus. Je kan Filippenzen 1, 12-20 lezen.

In de San Marco Basiliek werd Romeinen 1, 8-16 gelezen. Men gaat ervan uit dat de evangelist Marcus zijn evangelie te Rome schreef. Dat is zeer waarschijnlijk ook zo.

De rondleiding eindigde in de kerker, waar Petrus en Paulus samen gevangen gezeten hebben. De kolom waaraan ze vastgeketend waren, is nog te zien. Hier kan je 2 Timoteus 4, 1-18 lezen.

Iets voor 12 uur was de rondleiding ten einde. Wat ik daarna bezocht heb, houd ik tot morgen.

Stilte 2

"In de stilte gaat weer open, wat zolang verborgen was." Deze zin uit de reactie op mijn tekst van gisteren, past heel goed bij mijn ervaring. Die diepe stilte geeft weer ruimte aan wat lange tijd bedolven was onder het vele werken, de drukte, de dagelijkse bezigheden... Zeker ook aan de diepste verlangens, waar studeren er één van is.

Het is het soort ervaringen, dat mij in Taizé al zo vaak is overvallen, als een geweldig geschenk om uit te leven. Niet toevallig leven we daar traag, op halve snelheid, of moet ik zeggen op de juiste snelheid, want in mijn drukke verleden leefde ik dubbel snel.

Ja, de stilte is niet zomaar stilte. Ze is niet "niets". Ze is de vruchtbare bodem, waar God zelf scheppend aan het werk is. De stilte is de ruimte waar God kan komen, waar Hij zich thuis voelt. En waar het gebed dus gedijt. Ook Elia, de grote profeet, heeft op een aangrijpende maar ook heel simpele wijze ervaren, dat God in de stilte tot de mens komt.

Het is niet toevallig dat God in het Westen zo verduisterd is. We vliegen van hier naar daar en leven boven die diepte, waar het stil en rustig is. Wie snel leeft, wordt onvermijdelijk oppervlakkig. Zoveel technieken van de godsdiensten zijn juist op die stilte gericht: meditatie, yoga, bezinning, gebed, aanbidding, retraite, het zwijgen in de abdijen...

Stilte 1

Rome wordt vandaag door zeer donkere wolken overkoepeld, al komt de zon er af en toe een heel klein beetje doorheen. Het regent met bakken tegelijk. Het zou wel België kunnen zijn. Bliksem en donder maken het nog echter.

Toch verhindert dit niet dat ik van de stilte geniet. Voor de studie ben ik uiteraard heel veel tijd op mijn kamer. Ik heb geen behoefte aan radio, tv, muziek... De uiterlijke stilte weerspiegelt mijn innerlijke rust en stilte. Een zalig gevoel. Ze wordt nauwelijks door iets verstoord.

Gisteren voormiddag ben ik 4,5 uur op mijn kamer geweest om - op enkele kleinere onderbrekingen na - te studeren. Die stilte helpt om geconcentreerd te werken en toch zonder druk, zonder haast, zonder pressie. Er zijn geen deadlines en er volgt geen beoordeling van mijn werk. Niet het product telt, maar het studeren zelf. Mijn geest leeft zich uit: er wordt een diepe behoefte ingelost. Hier kan ik nadenken vanuit een stevige informatie en met diepe inzichten. Het aanbod van de professoren is geweldig: diep en breed en belangrijk. En alles interesseert me bijzonder sterk.

Ja, in mijn hart wens ik dat iedere mens dit zou mogen beleven.

Groepsdynamiek

Nu ook onze Russische medebroeder aangekomen is, is onze gemeenschap van 67 mensen voltallig. Voor het eerst in mijn leven leef ik in zo'n grote groep, die bovendien heel bijzonder is: uitermate mondiaal, actief, sterk op de studie gericht en natuurlijk katholiek-religieus van inslag. Een andere specificiteit is dat de meesten niet hun moedertaal spreken. Slechts een klein groepje is Italiaan.

Leven in zo'n gemeenschap is een ware genade. We delen allen een roeping als religieus en/of als priester, de meesten bij Don Bosco. De onderlinge dienstbaarheid is zeer groot, soms zelfs ietsje teveel. Zo gebeurt het wel eens dat een bord al is weggenomen, ook al wil je het nog gebruiken voor een stuk fruit of zo. Zelf nam ik gisteren een bekertje met ijs weg, dat nog iet volledig opgegeten was. De zorg voor het gebed is heel goed: dynamisch, creatief en toch diep-spiritueel. Elke dag is de gemeenschap minstens 105 minuten in de kapel. Je moet het meemaken, als die groep van 67 mannen een lied zingt, de gebeden bidt, samen stil is, ingetogen naar de communie gaat, enz. Ieder heeft zijn eigen inbreng, soms heel verrassend. Maar alle dagen is het nieuw.

Natuurlijk zijn er negatieve kantjes. Zo is niet iedereen altijd in het gebed of men komt te laat. Zoals in elke gemeenschap waarin ik leef, tekent men zijn afwezigheden aan tafel niet steeds op voorhand af, zodat de gemeenschap nodeloos maaltijden betaalt aan de firma die hier de keuken doet.

Misschien is het boeiendste nog de onderlinge dynamiek, de relaties, de eigenheden van iedereen, wat men waardeert en wat irriteert. Elk heeft zijn karakter en zijn levenservaringen en die spelen voortdurend mee in het gedrag, het spreken... Het boeit me dat in alle rust te mogen meemaken en te mogen observeren.

Wat heb ik vandaag op school geleerd? 4

We vieren hier de nationale feestdag van Polen, Frankrijk en België. Maar er is wel les. Waar ik de laatste dagen mee bezig geweest ben, kwestie van studeren?

Cursus "Spiritualiteit van het religieuze en priesterleven": vertaling van het gedeelte: "Leren beminnen". Bijzonder goed. Ik heb nu iets meer dan de helft van de 106 bladzijden van deze cursus in het Nederlands vertaald.

Cursus "Spiritualtiteit van Don Bosco": ik volg de lessen, zonder werk daarbuiten.

Cursus "Geschiedenis van onze congregatie en de werken": ik volg de lessen, zonder werk daarbuiten.

Cursus "De socio-politieke en religieuze omgeving van Don Bosco": ik vertaal de inleiding van het nieuw boek van deze professor "De Bijbel met Don Bosco", dat begin 2009 uitkomt. Heel boeiend.

Cursus "Seminarie salesiaanse spiritualiteit": ik las vier hoofdstukken van het eerste boek 'Harry Potter' in het Italiaans en vatte het samen in het Italiaans, met de hoofdaandacht voor de religieuze stukjes. Eerste verkenning van artikels en internet over Harry Potter.

Alles wat ik onder ogen krijg, boeit me uitermate sterk. Ik ben zo gelukkig dat ik màg studeren.

"Dringend naar huis"

Gisteren ging ik na mijn siësta een koffie drinken. Ik ontmoette er twee Indiërs, een salesiaan en een benedictijn. Deze benedictijn vertelde over het geweld van een kleine groep hindoe-extremisten, die willen dat alle christenen in India hindoe worden en dit met geweld proberen af te dwingen, al zeker in zijn streek, het Noord-Oosten. Enkelen van hen waren zijn ouderlijk huis binnen gekomen en hadden alles wat ze maar konden meenemen, geroofd. De rest sloegen ze kort en klein en het hele huis werd verwoest. Het is onbewoonbaar. Zijn zus staat op trouwen en alle kleren (ook het trouwkleed), juwelen (ook de trouwringen)... zijn weg. Zijn familie heeft niets meer, letterlijk niets meer. Van zijn oversten mag hij dringend naar huis om zijn familie nabij te zijn en te zien wat hij kan doen. Ondertussen woont zijn gezin bij kennissen. De situatie is scherp, want de christenen willen christenen blijven. En de regering doet zo goed als niets: er zijn verkiezingen in het vooruitzicht. Wat een problematische toestanden! Wat kan je meer doen dan hem veel moed toewensen en bidden?

Deze morgen bij het opstaan stond de chauffage voor de eerste keer op. Na het ontbijt was ze weer uit, want de zon geeft alweer de nodige warmte. En er is alweer staking. De chauffeurs van het openbaar vervoer willen een bepaald contract afdwingen. Men verwacht dat vele studenten niet zullen opdagen vandaag.

Gebed van aanbidding

Zoals beloofd vertaal ik het gebed dat me gisteren tijdens de aanbidding te Assisi diep aangreep.

Voor Jou... Heer, leef ik, wandel, ga ik, kondig ik jouw Woord aan.
Voor Jou ... Heer, zoek ik, vraag, vind ik, klop ik aan jouw deur aan.
Voor Jou... Heer, hoop, bemin, geloof ik, verwacht ik dat je komt.
Voor Jou... Heer, bezoek, zorg, troost ik, verwijder ik het lijden.
Voor Jou... Heer, wacht ik niet, wil ik niet, verlang ik niet, zucht ik niet naar wat mensen geven.
Voor Jou... Heer, lijd, duld, verdraag ik, sterf ik om altijd bij Jou te zijn.
Voor Jou... Heer, is lijden vreugde, is het kruis verrijzenis, is de dood leven,
de gave van mezelf is geschenk voor Jou.
Voor Jou... Heer, betekenen de gehoorzaamheid, het offer, de stal, het kruis leven voor de glorie van uw Vader.
Voor Jou... Heer, tellen onze gedachten niet, hebben geen waarde, geven het leven niet, en ze leiden ons niet voor eeuwig naar Jou.
Voor Jou... Heer, geven de gave van het leven voor het Evangelie en Jouw Woord van waarheid de vreugde van het paradijs. Amen.

Moge dit gebed mij omvormen en transformeren, heel mijn verdere leven.

Assisi

Vandaag zijn we naar Assisi geweest. 'We' zijn meer dan drieduizend docenten en studenten van de pauselijke universiteiten van Rome. 85 bussen. We konden Assisi in alle rust ontdekken en op ons laten afkomen, want ter plaatse hadden we acht uren. Eerst was er een eucharistie in de Santa Maria dei Angeli, een basiliek waarvan het centrum de Porziuncula is, het kerkje dat Franciscus bouwde. De voorganger was kardinaal Vallini, die heel enthousiast en werkelijk diepgaand preekte. Hij kreeg op het einde van de preek dan ook een spontaan applaus. En na het communiegebed werd een boodschap voorgelezen van de Paus en kardinaal Bertone.

Daarna trokken we allen te voet naar Assisi, ik schat op zowat drie kilometer. Prachtig gelegen. De stad heeft me echt intens bekoord. We konden alles heel rustig bezoeken: de benedenkerk met het graf van Franciscus en zijn vier eerste gezellen, de bovenkerk waar er heel de namiddag aanbidding van het sacrament was, de kerk waar het graf van de heilige Clara is en uiteraard de stad Assisi, een pareltje! Ook heel netjes gehouden en het straalt rust uit. Met mooie zichten op de omgeving, want het ligt op een heuvel.

De dag werd afgesloten met een kaarsjesprocessie tot aan de bussen, dus ongeveer drie kilometer terug. De plaatselijke bisschop zond ons weer de wereld in om er het licht van Christus uit te dragen.

Mij heeft het getuigenis van de jongeren getroffen, vooral tijdens de aanbidding van het sacrament. Morgen zal ik het prachtig gebed voor jullie vertalen, dat me tijdens die aanbidding diep in mijn ziel geraakt heeft. Alweer een zeer mooie dag!

En dat allemaal met jongeren! Het doet zo'n deugd aan mijn salesiaans hart.

Kerkhof en een Slovaak

Gisteren zijn we met een vijftigtal medebroeders van onze zes gemeenschappen naar het kerkhof geweest, waar 51 medebroeders begraven liggen. Het was 50 minuten rijden met de bus. Op het kerkhof staat een kapel, waar we de eucharistie gevierd hebben voor onze overledenen. Een salesiaan-bisschop (van Civitavecchia, dicht bij Rome) ging voor. Daarna gingen we zingend in processie naar de plaats waar de overleden medebroeders begraven zijn: een gebouw van zowat 6 op 6 meter (of ietsje groter) en zowat 8 meter hoog. Niemand is in de grond begraven, maar in ruimtes die binnenin het gebouw boven elkaar zijn geplaatst, zoals in de catacomben, maar dan boven de grond. De eerst begraven medebroeders hebben een gedenkplaatje, de laatst begravenen een echte verticale gedenksteen. Ook daar hebben we kort voor onze dierbare overledenen gebeden. Alles samen een sereen en betekenisvol christelijk en salesiaans gebeuren. Op het kerkhof is veel marmer te zien, soms echt monumentale stenen. En meer van dergelijke gebouwen.

Daarna zijn we in een restaurant gaan eten. Eenvoudig, maar gezellig. Recht over mij zat een medebroeder van 81 jaar. Als jonge man is hij met een kameraad naar Duitsland gevlucht, want in zijn land, Slovakije, kon hij zijn roeping niet volgen. Tot vijf keer onderstreepte hij met nadruk, me met zijn indringende ogen fixerend: "Eén minuut heeft het gescheeld, of ze schoten mij dood. Eén minuut! Ze zijn me de hele nacht in het bos komen zoeken. Ik heb ze op 20 meter zien passeren, maar ik ben kunnen ontkomen. God heeft mij gered!" Hij leefde eerst twaalf jaar in Duitsland en sindsdien in Italië. Pas in de jaren '80, dus zowat veertig jaar later, is hij voor de eerste keer naar zijn land terug gekeerd.

En vandaag is een trui teruggekeerd, die ik ongeveer een maand geleden niet terugvond op de speelplaats, toen ik hem op een warme namiddag buiten vergeten had. Nu is hij dus terug, netjes gewassen.

Tijd hebben

Een bijzonder aspect van mijn sabbatjaar is tijd hebben. Bij ons thuis hebben we allemaal hard moeten werken. En bij Don Bosco is het niet anders. Met andere woorden, de laatste 40 jaar van mijn leven is het bijna altijd druk geweest. In de meeste gevallen had ik steeds tijd te weinig om te doen wat ik moest doen, laat staan om het rustig te doen. Doorheen de jaren werd ook de verantwoordelijkheid steeds groter, met als hoogtepunt mijn taak als adjunct-directeur in onze technische en beroepsschool te Gent. Natuurlijk heb ik wel leren omgaan met dit gegeven. En dat heeft heel zeker ook vele positieve kanten.

Maar het is een groot contrast met wat ik nu meemaak. Eigenlijk heb ik nu geen verantwoordelijkheid over anderen. Enkel over mijn studie en ook daar zit geen druk op, want ik hoef geen diploma of wat dan ook te behalen. Ik weet ook niet wat mijn taak zal zijn na dit sabbatjaar en kan me dus nergens op voorbereiden. En ook dat is goed.

Wat een ruimte! Het is echt een nieuwe ervaring, die me heel veel deugd doet. En dat een heel jaar lang. Een luxe? Zeker. Maar ook een opgave. Ik ben nog steeds niet gewend aan dit nieuw gegeven. In die zin ben ik nog steeds aan het afleren wat die tijdsdruk van het verleden in mij heeft opgebouwd. Meestal valt het mee, maar soms betrap ik mij erop dat ik weer druk bezig ben, mezelf onder spanning zet... In die zin is de raad van mijn directeur hier (zie gisteren) een gouden raad, een wijze raad.

Obama en "Ga Rome bezoeken"

Vandaag is hèt onderwerp aan tafel natuurlijk de verkiezing van de nieuwe president in de Verenigde Staten. Iedereen is blij met het resultaat. En laat ons hopen dat het inderdaad beter wordt voor het land zelf en voor de hele wereld. Zou er vanuit die hoek wat hoop zijn voor Afrika, gezien zijn achtergrond? We hopen het, want onze Congolesen hier vertellen met emotie over oorlog en geweld in hun land en de grote problemen die er de gevolgen van zijn. En ja, anderen wijzen me terecht: "Zeg niet de verkiezingen in Amerika, maar wel in de Verenigde Staten, want wij in Zuid-Amerika zijn ook Amerikanen." Zo vraagt iedere medebroeder de wereld vanuit zijn standpunt te bekijken. Het werkt heilzaam. Vlaanderen is zo klein.

Don Bosco hechtte heel veel belang aan het gesprek tussen de oversten en de gewone medebroeders. Zo schrijven onze constituties voor dat de directeur, de provinciaal, de regionaal geregeld met hun medebroeders moeten praten. Onze directeur heeft daarvoor een schema gemaakt, waarop we onze naam moesten schrijven. Een uur per persoon. Gisteren was ik bij hem. Hij was zeer geïnteresseerd in mijn sabbatjaar, hier en dan in België en dan in Jeruzalem en mijn toekomst daarna. Voor mijn verblijf hier was zijn belangrijkste boodschap: "Volg de lessen, dat is goed, studeer tijdens de week, ook dat is goed, maar maak dat je tijdens het weekend buiten bent en Rome bezoekt, een glas gaat drinken... Je hebt zovele jaren hard gewerkt en na dit sabbatjaar zal dat weer zo zijn. Geniet van jouw sabbatjaar." Een boodschap die me warm maakte van binnen. Ik heb hem van harte bedankt voor alles wat ik hier mag ontvangen.

Moord

Iedereen weet dat er voorbeden zijn in de eucharistie. Dus ook in onze dagelijkse eucharistie. Nu heeft onze gemeenschap de goede gewoonte om na de laatste voorbeden wat stilte te laten, zodat iedereen spontaan een gebed kan vragen. Deze morgen werd een gebed gevraagd voor één van de medebroeders van onze gemeenschap. Ik had echter niet goed begrepen wat de achtergrond was. Deze middag vroeg ik hem waarvoor we precies gebeden hebben.

Vandaag vijf jaar geleden werd zijn broer van 34 jaar vermoord teruggevonden in zijn kamer. Zijn broer was bij het bisdom en was pas drie jaar daarvoor priester gewijd. In zijn land gebeurt dat meer. Daar ingaan op zijn roeping om priester en/of religieus te worden, vraagt veel moed. Het is echt een risico, blijkbaar. Het verhaal van Jezus Christus wordt dan brandende actualiteit: ook de stichter van onze godsdienst werd vermoord... De rest van mijn dag zal anders zijn dan anders. Ik heb te doen met deze medebroeder hier, met zijn volk, zijn land, de Kerk in zijn land.

Wat leven we goed in België!

China

Ik heb een betrekkelijk slechte nacht gehad. Deze morgen lagen de kastanjes nog op mijn maag. Het is hier namelijk de gewoonte om bij het avondeten van 2 november warme kastanjes te geven, zoals ook Don Bosco deed. Ik heb er nochtans maar een 5-6 gegeten, maar dus misvallen. Kan gebeuren.

Gisteren na het avondeten kwam ik toevallig in gesprek met één van de twee Chinezen, een diocesane priester. Het is een ongelooflijke opdracht om van het Chinees naar het Italiaans over te schakelen. Alles is werkelijk anders. Hij heeft daar zes maanden voor genomen, vooraleer lessen te beginnen volgen. Lezen gaat goed, maar tijdens de lessen de proffen volgen gaat zeer moeizaam. Ook spreken blijft een hele opgave. Zo was het gesprek van gisteren niet evident. Ik heb mijn respect voor hem uitgedrukt. Het moet een zeer lastige taak zijn.

Allerheiligen en Allerzielen

Gisteren ben ik naar de mis geweest in de salesiaanse parochie direct naast de universiteit. Een traditionale mis, zoals steeds in Italië, met een inhoudelijk heel goede preek, maar lang, zoals steeds in Italië. Weinig jongeren te bespeuren. Aan tafel was het een gewone zondag, behalve dat we als dessert een heel goed stuk fruittaart kregen.

Vandaag ben ik naar de mis geweest in de gemeenschap waar ik de eerste maand leefde. De preek was heel goed, maar lang, ook daar. Vanavond bidden we de rozenkrans met alle salesianen van de universiteit die thuis zijn voor al onze overledenen. Ik heb heel wat overledenen voor wie ik wil bidden, op de eerste plaats mijn goede ouders.

De hoofdnadruk lag in de twee preken op de verrijzenis van Jezus Christus, basis voor de verrijzenis van alle christenen.

Donderdagnamiddag gaan we het kerkhof bezoeken waar een aantal salesianen begraven zijn. We vieren daar de mis, bezoeken het kerkhof en blijven dan in die gemeenschap eten.

Voor de rest heb ik goed kunnen uitrusten en dan gestudeerd. Eén stuk heeft me bijzonder geboeid: "Is het religieus leven een betere vorm van christelijk leven?" Het antwoord is niet eenvoudig, maar wel verhelderend De tekst is één grote uitnodiging om te groeien in overgave aan Christus, dé Religieus bij uitstek, en Hem te volgen.

Wat is het aangenaam werken als buiten de zon schijnt! Even na de middag haalden we 24 graden...

Zalige Hoogdag

Uit de grond van mijn hart wens ik aan allen een Zalige Hoogdag van Allerheiligen. Al onze heiligen: stuk voor stuk voorgangers, voorbeelden, inspiratiebronnen, voorsprekers, gidsen, lievelingen van God en de mensen, baanbrekers, vernieuwers, sociale werkers... Hier in Rome ontmoet ik ze elke dag in al die kerken, in de teksten die ik studeer, in de liturgie. Ze zijn op de eerste plaats ménsen, zoals wij, onze bondgenoten en lotgenoten. En open vensters op God. Uiteraard is de heilige die ik hier het meest ontmoet Don Bosco.

Vandaag vertrekken de laatste bezoekers naar België. Het was mooi, intens, aangenaam, boeiend. Gisteren bezocht ik met mijn familie nog de catacomben van Sint-Callixtus en de basiliek van de heiligen Johannes de Doper en de Evangelist, met daarnaast de heilige trap. De geschiedenis vertelt dat Helena, de moeder van Keizer Constantijn, de trap uit het paleis van Pilatus, waarop Jezus gestapt heeft, naar Rome liet brengen. De treden zijn overdekt en gelovigen gaan op hun knieën naar boven. Bij elke trede hoort een gebed.

Vol dankbaarheid zal ik nu twee rustige dagen nemen, want ik ben ook moe. Moe, maar voldaan.

Harry Potter

De laatste figuur die ik in Rome zou zoeken is wel Harry Potter, en al helemaal niet in een universiteit. Toch is hij één van de twee hoofdfiguren in mijn seminarie over Don Bosco. Dat seminarie is dinsdag gestart, omdat de professor nog in Berkeley moest zijn. Onze leuke Amerkiaanse salesiaan-professor doet ons twee delen van Harry Potter lezen. De eerste sessie heeft hij zich uitgeput om ons ontelbare gelijkenissen te laten zien tussen Harry en Jan Bosco.

De redenering is de volgende. Harry Potter slaat aan bij kinderen en jongeren en dus heeft Rowling een middel, methode gevonden om jongeren van deze tijd te boeien. Welnu, laat ons die methode zoeken en ons eigen maken en ze gebruiken om Don Bosco, het evangelie... aan diezelfde jongeren te brengen. Wel een creatief idee, al weet niemand van de vijf studenten wat daaruit zal komen.

We krijgen volgende dinsdag een literatuurlijst met studies over Harry Potter: psychologie, sociologie, filosofie, religie... Er worden dus serieuze studies gemaakt over het fenomeen Potter. De professor heeft spijt dat het volgende deel nog niet op de markt is. Daarin geeft Rowling meer uitleg over de achtergrond van een aantal namen, plaatsen, zowel uit de antieke oudheid als de Middeleeuwen en de moderne tijden. Ja, dus een cursus over Harry en Jan.

(Familie)bezoek

Gisterenavond werd ik in de vis-wattekes gelegd door alweer twee uiterst vriendelijke dames. En of het daar lekker was! En bijpraten... tijd de kort natuurlijk. Om naar huis (= universiteit) te komen moest ik door een echte wolkbreuk. Kletsnat tot op het vel! En ik kon bijna niet meer binnen: ik voorzag dat het later zou zijn dan de sluitingstijd van 23 uur. Maar een engel wachtte mij op aan het station: een heel vriendelijke Congolese medebroeder, die de speciale sleutel had. Oef!

Vandaag heb ik mijn oudste broer met zijn gezin rondgeleid, zes personen sterk. Natuurlijk ben ik dankbaar voor elk bezoek, en toch is het hemd nader dan de rok. Wat een feestelijke dag! Weer heel veel bezocht. Ik kon met hen iets bezoeken, wat ik nog niet kende: de Sint-Agneskerk op het Navonaplein. Een pareltje! En alweer een verhaal rijker.

Ja, dit is een echte feestweek. Want dit duurt nog twee dagen verder. Ook de regen van daarnet kan mijn vreugde niet temperen.

Matras gekeerd

Er is een nieuwe herinnering naar boven gekomen. Ik ben soldaat geweest, eerst een maand in Gent, dan zeven maanden in het militair hospitaal van Keulen. Mijn stamnummer ken ik nog steeds van buiten: 77.29092. Dat nummer moesten we op elk moment kunnen afdrammen als een meerdere in rang daarom vroeg, of als we ons presenteerden om een gunst te vragen. De soldaten hadden de gewoonte om halverwege de termijn 'de matras te keren'. Uiteraard was dat een goede reden om eens in de stad te gaan eten en ... drinken.

Ik ben hier toegekomen op 25 augustus en vertrek terug op 24 december. Dus heb ik het voorbije weekend 'mijn matras gekeerd'. Het feestelijke is er alleszins bij met zoveel bezoek uit Vlaanderen.

De tweede helft lijkt altijd korter te zijn dan de eerste, omdat men natuurlijk vertrouwd is met de gang van zaken. In elk geval, de eerste lijkt mij ook al zeer snel voorbij gegaan te zijn. Ik zal dus maar genieten van elk moment dat ik hier mag zijn.

Afsluiting bisschoppensynode

Een heel belangrijke activiteit van gisteren heb ik tot vandaag bewaard. Gisteren werd in de Sint-Pietersbasiliek de twaalfde bisschoppensynode afgesloten. Het onderwerp was de bijbel. Dat onderwerp past bijzonder goed bij dit paulusjaar.

Met ons viertal hebben we die viering meegemaakt. De paus ging uiteraard voor en alle synodevaders waren aanwezig. Een mis van meer dan 1,5 uur. Wel lastig, want we hebben heel de tijd moeten recht staan. Jammer dat er in onze buurt zoveel gebabbeld werd, want daardoor kon ik de preek niet volgen, tenzij hier en daar een stuk. Zo verstond ik de woorden die de paus tot de bisschoppen en katholieken van China richtte, heel bemoedigend. En ook nu weer de mooie gezangen, met prachtige solostemmen.

Eén van de drie dames had in haar documentie iets gevonden van de Capo Santo, een kerkhof in het Vaticaan, waar trouwe katholieken begraven zijn, die Duits en Nederlands spraken. We mochten inderdaad zowaar voorbij de Zwitserse wachten en een politiebeambte, zomaar het Vaticaan in, om naar dat kerkhof te gaan. Er liggen vooral Duitssprekenden, maar we erkenden toch ook enkele Nederlandse en Belgische namen. Ook dat kerkhof was een nieuwigheid voor mij. We waren wel verrast daar een tractor te zien rondrijden! Op een aanhangwagen lagen grote houten blokken die men voor een heel brede trap of een podium zou kunnen gebruiken.